Nick Hornby, ilk iki kitabı Futbol Ateşi (çev. Bağış Erten, Sel yay.) ve Ölümüne Sadakat (çev. Defne Orhun, Sel yay.) ile iyi ve güçlü bir çıkış yaptıktan sonra çıtayı daha yükseklere taşımak yerine aynı düzeyde romanlar yayınlamyı tercih etmişti. Sıkı takipçileri yeni çıkan kitaplarını her zaman keyifle okunmasına rağmen ilk iki romandaki tadı arıyorlardı hep. Hornby, Juliet Çıplak’la (Kasım 2010, çev. Tülin Er, Sel yay.) eski günlerde dönmüş gibi. En azından eski konularına dönmüş.
Kolej öğretmeni Duncan ile küçük bir müzenin müdürü Annie ve efsane şarkıcı Tucker Crowe üç ana kahraman. Üçü de 40-50’li yaşlarda. Duncan ile Annie’nin yaşadıkları kasabada kendilerine uygun başka birini bulamadıkları için başlayan ilişkileri on beşinci yılında artık iyice monotonlaşmıştır. Duncan, 80’li yıllarda adı biraz duyulmuş ve yirmi yıl önce yaptığı Juliet albümü ile tam parlayacakken biraz gizemli bir biçimde ortadan kaybolmuş Tucker Crowe’un az sayıdaki saplantılı hayranlarından biridir. Duncan, Tucker Crowe’un hayat öyküsünü, kaybolmasının ardındaki sırrı, şarkılarının içerdiği gizli anlamları araştırıp, bunları internette yönettiği forumda yayınlayarak hayatını renklendirmeye çalışır. Annie de tüm bu faaliyetin birinci elden ama biraz da zoraki tanığı olur. Hornby, Duncan karakteri ile Ölümüne Sadakat’teki müzik düşkünü kahramanlarının 40’lı yaşlarda ne hale geleceğini de örnekliyor gibi. Müzik sevgisi, belli bir türe hayranlığa oradan da tek bir şarkıcının fanatikliğine varmıştır. Birazcık abartmayla söylersek artık o şarkıcının en son nerede öksürdüğü bile bilinmeye değerdir. Bu bilgiler, az sayıdaki benzer tutkuda fanatikle paylaşılıp, tartışılarak günler geçirilir. Günümüzde bu tip birçok insan olduğunu biliyoruz. Böylece hayatında başka hiçbir ilgi alanı olmayan, dostluklar, arkadaşlıklar bulunmayan Duncan tipikleşiyor.
Juliet Çıplak, Duncan ve Annie’nin Tucker Crowe’un izini sürmek, yaşadığı yerleri görmek amacıyla çıktıkları gezi ile başlıyor. Kahramanlarımızla, Tucker Crowe’un müziği bırakmaya karar verdiği bir bar tuvaletinde tanışıyoruz. Bu bölümler bana genç Japon hayranlarının Elvis’in izini sürdüğü Jim Jarmusch’un kült filmi Mystery Train’i hatırlattı. Duncan ve Annie de Jarmusch’un kahramanalrı gibi Tucker Crowe’un bulunduğu hemen heryeri ziyaret ediyorlar. Bu ziyaretler Crowe’un son ve en önemli albümünün esin kaynağı eski manken Juliet’in evine dek uzanıyor. Duncan, Juliet’in evine gizlice girecek kadar işi abartırken, bu iz sürmeden bıkmış olan Annie, San Francisco’nun Golden Gate köprüsünden geçerken ilişkisini sorgulamaya başlıyor. Boşa geçmiş bir on beş yıl! Harcanmış bir gençlik! Annie artık 40 yaşındadır. Hayatını boşa harcamakla kalmamış kendisinden geriye kalacak hiçbir şey yaratamamış, örneğin bir çocuk bile doğuramamıştır. Orta yaş bunalımları, geçmişiyle girdiği hesaplaşma, daha iyi ve renkli bir gelecek yaşam arzusu da Annie’yi tipikleştiriyor.
Annie, ayrılık kararları almak üzereyken iki gelişme ikilinin hayatını tamamen değiştirecektir. İlki, yirmi yıl sonra çıkan, Juliet’in akustik kayıtlarından oluşan Juliet Çıplak’tır. Duncan hemen uzun bir övgü döşenip forumda yayınlayarak bu albüm hakkında ilk yazan olmayı başarır. On beş yıldır, Duncan yüzünden Crowe’un müziğini dinleyen Annie’ye göre ise bu albüm kötüdür ve Juliet’in yanından bile geçemez. Albüm hakkındaki tartışmaları çiftin ayrılma sürecini hızlandırmakla kalmayacak sürpriz bir gelişmeye de neden olacaktır. Duncan’a kızan Annie, hayatında ilk kez bir albüm eleştirisi yazar ve bu yorumu Duncan’ın forumuna yollar. Annie, kısa bir süre sonra Tucker Crowe imzalı bir mail alır. Crowe, Annie’yi haklı bulduğunu yazmaktadır. Annie, birisinin, belki de Duncan’ın kendisini işlettiğini düşünür. Ama sonra mesajlaştığının Crowe olduğuna ikna olur. Böylelikle Crowe’un “münzevi” hayatını, müziği bıraktıktan sonra neler yaşadığını öğreniriz.
Diğer gelişme çok daha önemlidir. Annie ayrılık planları yaparken Duncan umulmadık bir hamle yaparak okula yeni tayin olan Gina ile arkadaşlık kurar ve onunla yatar. Duncan durumu itiraf edince Annie onu evden kovar. Duncan, bir an bunun yıllardır aradığı şey olduğunu düşünse de Gina ile yaşamaya başlayınca Annie’yi ve evini özler. İlişkiyi yeniden kurmayı dener ama Annie geri dönmesini kabul etmez.
Tucker Crowe, ani bir kararla müziği bıraktıktan sonraki yirmi yılı hemen hiçbir şey yapmadan, daha doğrusu dört kadınla ilişki kurup beş çocuk sahibi olarak geçirmiştir. Pennsylvania’da ayrılmak üzere oldukları son eşi Cat ve altı yaşındaki oğlu ile yaşamaktadır. Hayranlarının uydurduğu gibi uyuşturucu ve alkolle dolu münzevi hayatını besteler yapıp biriktirerek değil, tamamen müziksiz geçirmiştir. Aslında tam anlamıyla münzevi bir hayatı da yoktur. Sıradan bir orta sınıf aile babası gibi yaşamaktadır. Fanatikleri kendi yaratıp kendi inandıkları efsanelere kapılmak yerine daha sıkı bir takip yapsalar ona ulaşabilecek Sallinger gibi ziyaretçilerini tüfekle kovalamadığını ya da haneye tecavüzden polise tutuklatmadığını öğrenecek, belki oturup konuşma olanağı bile bulabilecektir. Ama bu çok sıradan görünen adam yerine komşusu İhtiyar Charlie’nin saç sakal karışık, fotoğrafım çekilmesin diye saldırı halindeki fotoğrafının o olduğuna inanırlar. Hornby, Tucker Crowe karakteri ile hem bu aşırı fanatikliği hem de annelik - babalık durumlarını, ayrılmış eşlerin ilişkilerini sorguluyor.
Cat, Tucker’a başka biriyle ilişkisi olduğunu ayrılmak istediğini bildirir, bu sırada daha önce bir kere gördüğü kızı Lizzie’nin bebeğini düşürdüğü haberi gelir. Londra’ya gidip kızını görecek bu vesileyle de bir süredir yazıştıkları Annie’yle tanışacaktır.
Tucker küçük oğlu ile Londra’ya ulaştığı gün bir kalp spazmı geçirir. Kızının yattığı hastanede gözetim altına alınır. Lizzie, bunu tüm kardeşleri ve eski eşleri ilk kez biraraya getirmek için bir fırsat olarak görür. Tucker, bu buluşmayı hiç istemese de kabullenmek durumunda kalır. Ama Annie ziyaretine gelince kendini biraz da zorla davet ettirir. Doğum haberini aldığında müziği bıraktığı kızı Grace’le yüzleşmekten korktuğu için de o gelmeden Annie ile küçük kasabaya gider.
Duncan ile karşılaşmaları, Annie’nin Tucker’la birlikte bir geleceği olabilecek mi sorusuna verilecek cevap ve az çok tahmin edebileceğiniz diğer gelişmeler Juliet Çıplak’ı okuduğunuz zamana kalsın, işin keyfini kaçırmayalım.
The Times’ın eleştirmeni Tom Gatti, Juliet Çıplak’la ilgili yazısının (29.08.2009) daha başında Juliet Çıplak’la Ölümüne Sadakat arasında benzerlikler var mı sorusunu soruyor ve “Juliet Çıplak, Ölümüne Sadakat’in daha az heyecan verici kuzeni” diyerek sorusunu cevaplıyor. Gatti’nin yaptığı karşılaştırmaya bakarsak yapısal olarak birçok benzerlikler var. Highbury’nin yerini Gooleness, plakçının yerini okul ve müze, derleme kasetlerin yerini i-tunes, yalnız modern erkeğin yerini sanat, ilişkiler, anne-babalık ve zaman hakkında gözlemler almış. Romanın gelişminde, karakterlerin oluşumunda ve birbirleriyle ilişkilerinde sadece Ölümüne Sadakat ile değil Hornby’nin diğer romanlarıyla da gizli ya da açık bağlantılar kurmak, eski olayları, karakterleri anımsamak mümkün. Ama tüm bunlar bir tekrar duygusu vermiyor. Sonuçta Hornby hakim olduğu konuları kullanarak kendine has mizahi anlatımı ile yepyeni bir roman kuruyor. Evet, Juliet Çıplak’la Ölümüne Sadakat arasında bir kuzenlik var ama bu rahatsız edici, hele okumadan caydırıcı bir unsur değil merak ettirici bir hal. Ölümüne Sadakat’i okumuş olanlar kuşkusuz Juliet Çıplak’ta farklı tadlar bulacaklar. Hornby romanları okumaya Juliet Çıplak’la başlayanlar ise Ölümüne Sadakat’i ve tabii Hornby’nin diğer romanlarını merak edecekler.
Kitabın arka kapağında yazdığı gibi “Juliet Çıplak, müzik, aşk, yalnızlık ve başkalarına bağımlı yaşamak üzerine çok güçlü, eğlenceli ve akıcı bir roman.” Bu kadarı bile okumak için yeterli. Fazlası Nick Hornby’nin yazım biçiminden ne kadar hoşlanacağınıza kalmış.
9 aralık 2010
Yorumlar