Nâzım Hikmet’i hapishane koşulları da sürgün de yıldırmamış, her zaman yazmış, üretmiş. Arşivler açıldıkça bilinmeyen ya da daha önce Türkçede yayımlanmamış eserleri ortaya çıkıyor. Nâzım Hikmet edebiyatın yanında sinema ve tiyatro ile de yakından ilgilenmiş. Özellikle Sovyetler Birliği’nde yaşadığı dönemde birçok tiyatro eseri yazmış. Bunlar sahnelenmiş ama Türkçede okuma olanağı bulamamışız. Nâzım Hikmet’in 1952’de Moskova’dayken yazdığı, Sovyetler’de ‘Türkiye’de’ adıyla basılıp defalarca sahnelenen Fatma, Ali ve Diğerleri (Haziran 2011, Yapı Kredi yay.) adlı oyunu da bunlardan biri.
Fatma, Ali ve Diğerleri’nin Türkçe basımını 70’li yıllarda Asım Bezirci, şairin bütün eserlerinin yer aldığı Sofya baskısını esas alarak ve el yazması ile karşılaştırarak yayına hazırlamış ama dönemin siyasi şartları gözönüne alınarak eser basılamamış. Memet Fuat Arşivi’ndeki Asım Bezirci nüshası günyüzüne çıkınca Nâzım Hikmet külliyatını yeniden gözden geçirerek yayımlayan Yapı Kredi Yayınları’ndan basılması söz konusu olmuş. Son yıllarda özellikle Nâzım Hikmet araştırmaları ile tanıdığımız M. Melih Güneş Asım Bezirci nüshasını esas alarak Nâzım’ın el yazmalarının yanı sıra arşivlerdeki Ekber Babayev çevirileri ve Ruşça’daki ve diğer dillerdeki çevirileri karşılaştırarak metni yayına hazırlamış. Böylelikle Fatma, Ali ve Diğerleri yayınlanıp sahnelenişinden 59 yıl sonra Türkçede kitaplaşmış oluyor.
Fatma, Ali ve Diğerleri şöyle tanıtılıyor; “Üç perdelik oyunda, Türkiye’nin Kore’ye asker gönderme kararına karşı çıkmak, “Barış için savaş vermek”, halkı bu konuda bilinçlendirmek üzere kurulmuş Barışı Koruma Derneği’nin içinde ve çevresinde olup bitenler, kısacası savaş karşıtı Türk insanının direnci ve dramı konu ediliyor. Nâzım’ın öbür oyunlarındaki güçlü dramatik yapı, çok kişili doğal diyalog akışı, zehir zıkkım politik eleştiriden toplum sorunlarının kökenine inen dram anlayışı burada da görülüyor.”
Fatma, Ali ve Diğerleri ilk kez 1952 Mayısında Moskova’da Mososvyet tiyatrosunda sahnelenmiş. 1950-53 arasında yaşanan Kore Savaşı’nı konu edindiği için büyük ilgi toplamış. Hakkında birçok yazı yazılmış. Ekber Babayev aynı yıl eseri Azerice’ye çevirmiş. Bakü’de sahnelenmiş. Yüzden fazla oyuncu ile sahnelenen oyunu Bertolt Brecht de sahnelemek istemiş ama teknik nedenlerle vazgeçmiş. Kitapta yer alan belge ve fotoğraflardan Fatma, Ali ve Diğerleri’nin Moskova ve Bakü’nün yanında Varşova ve Özbekistan’da da sahnelendiğini anlıyoruz.
30.06.2011
Yorumlar