Şiir
kütüphanesi denilince aklıma hemen Londra, New York, İskoçya şiir kütüphaneleri
gelir. İnternette kısa bir arama yaptığınızda ise Dünya’ya yayılmış yüzlerce
şiir kütüphanesine rastlıyorsunuz. Şiirin anavatanlarından Türkiye’de ise
kütüphaneler iyice unutulmaya terk edilmişken “şiir kütüphanesi” diye bir
şeyden söz etmek gariplik olarak karışlanır sanırım.
Şiirin
başkenti olarak adlandırdığımız İstanbul’da bir şiir kütüphanesi kurmak için girişimlerimizi
hatta somutlaşacak bir adımımız olmuştu ama ilgililerin isteksizliği nedeniyle
sonuç alamamıştık. Bursa Nilüfer Belediyesi’nin bir şiir kütüphanesi kurduğunu
duyduğumda heyecanlanmış, ama gidip görme fırsatı bulamamıştım. Türkiye’nin ilk
şiir kütüphanesi 31 Mart 2012’de kapılarını okurlarına açmıştı. Geçtiğimiz 30
Mart’ta kütüphanenin ilk yılı etkileyici bir şiir gecesi ile kutlandı. Bu
vesile ile hem şiir kütüphanesini ziyaret etmek hem de ilk elden bilgi almak
fırsatı doğmuş oldu.
'Şiir
Kütüphanesi', şiir konusunda ihtisaslaşarak Türkçenin bu alandaki belleği olmayı
hedefliyor. Kütüphanenin koleksiyonunda Türkçede yayımlanmış şiir ve çeviri
şiir kitapları, şiir antolojileri, şiir inceleme ve/veya araştırma kitapları,
şiir ya da şair hakkında hazırlanmış tezler, şiir ve edebiyat dergileri, şair
mektupları, şair el yazıları, ses ve video kayıtları ile çeşitli afişler,
fotoğraflar ve broşürler yer alıyor. Sağlanabilen şair eşyaları da özel bir
bölümde sergilenecek.
Nilüfer
Belediyesi Kütüphaneleri Koordinatörü Zeyneb Terzioğlu şiir kütüphanesi fikrinin nasıl doğduğunu “İlk tematik
kütüphanemizi 2011 yılında çocuklar için açtık. Bu sırada belediyemiz, Nazım
Hikmet adıyla çağıracağı bir kültür evinin hazırlıklarının sonlarına yaklaşıyordu
ve bu binada kütüphane için ayrılmış bir mekân da vardı. Hem Nazım Hikmet'in
adıyla anılacak bir kültür evine yakıştırdığımızdan ve hem de tema gözetme
prensibimizden yola çıkarak buradaki kütüphaneye 'Şiir Kütüphanesi' dedik. Şiirin
dilimizdeki belleği olması umudunu da hedef olarak belirledik” diye anlatıyor.
Türkiye’de
şiirin okunmadığı söylenir ama en çok yayınlanan türlerden biri şiirdir. Her
yıl binin üzerinde yeni şiir kitabı yayımlanır, 200 civarında dergi ağırlıklı
olarak şiir yayınlar ve şiirin sorunlarını konu edinir. Bu açıdan bakınca şiir
için özel bir kütüphane olması hiç de garip değil hatta gerekli ama “Türkçede
yayımlanmış tüm şiir kitaplarını derlemek” gibi bir amaçla yola çıkıyorsanız
işiniz çok zor.
Zeyneb
Terzioğlu şiir kütüphanesi koleksiyonunu nasıl
derlediklerini şöyle anlatıyor; “Öncelikle kitap kataloglarından şiir
kitaplarını, incelemelerini, şair biyografilerini, antolojileri, yıllıkları
taradık. Oluşan listelerin satın alma işlemlerini başlattık. Kütüphanelerimiz
için kitapları ihale yoluyla edindiğimizden, ancak baskısı bulunan yeni
kitaplar bu liste dahilinde olabilmişti. Bu nedenle bir yandan da sahaflarda
gezindik. Bu arada hemen her edebiyat çevresinde, kitap fuarlarında,
söyleşilerde şiir kütüphanesinden söz ettik. Kitapları edinmek çok güç
görünmüyordu, bu sohbetlerde daha çok şairlerin el yazılarına, çalışma
defterlerine, şiirin yaratım süreci hakkında fikir verebilecek türdeki
materyallere talip olduğumuzu, zamanla güçlenecek bir toplamı hedeflediğimizi
anlattık. İlk destek Gültekin Emre'den geldi. Şiir Kütüphanesi fikrini
desteklemenin yanı sıra bağı olan şairlerden kütüphanemiz için imzalı kitaplar
ve el yazıları istedi. Dolayısıyla kütüphane açılmadan neredeyse bir yıl önce
posta yoluyla elimize imzalı kitaplar ulaşmaya başladı. Mekânın hazır olmasına
yakın günlerde de elindeki edebiyat dergileri koleksiyonunu istemek niyetiyle
Bursa'da şiirin kaptanı olarak bilinen İhsan Üren'i davet ettik. İhsan Bey
dergilerin yanı sıra kütüphanemize şiir kitaplarını da bağışladı. Bu arada İzmir'den
Engin Doğan, belirli aralıklarla kendi tasnifini yaparak bize Mehmet H.
Doğan'ın kitaplığından şiir kitapları gönderdi. Gültekin Emre yine öyle bir
heyecanla bazı kitaplar armağan etti. Bu isimlerin yanı sıra yaklaşık 200
farklı kişi bir ya da birkaç kitap gönderdi. Biz de bu kitapların her birini
her kimden ulaşmışsa onun adıyla katalogladık. Her birine teşekkürümüz sonsuz.”
Yazar
örgütleri de kütüphaneye destek olmuş. “Edebiyatçılar
Derneği ses ve görüntü arşivini verdi bize. Uluslararası PEN Türkiye Merkezi ile Türkiye Yazarlar Sendikası (TYS) arşivlerinde bulunan
kitaplar ve el yazısı şiirler armağan ettiler. TYS ayrıca el yazılarını bize
ulaştırmaları için üyelerine bir çağrıda bulundu. Dil Derneği de yine böyle bir
katkı sözü verdi. Yazar örgütlerinden destek almak, yazarlar nezdinde amacımızı
daha rahat anlatabilme anlamı taşıyor bizimi için. Sözünü ettiğimiz hafıza en
çok yazarlar aracılığı ile ulaşabilir bize” diyor Terzioğlu.
Şiir
Kütüphanesi’nin koleksiyonunda 6.466 adet
kitap var. Bunlardan 4.523 tanesi şiir kitabı, kalanlarsa antolojiler, biyografiler,
imzalı ya da en azı 30 yıllık kitaplar ve araştırma kitapları. Kütüphanede ayrıca
kataloglanmış 45 farklı edebiyat dergisinin binlerce sayısı mevcut. Sahaflardan
edinilen ve İhsan Üren’in koleksiyonundan gelen dergilerin ise kataloglama
işlemleri sürüyormuş.
Şiir
kamuoyunda kütüphaneyi sadece bağışlarla kuruyorlarmış gibi bir izlenim doğduğunu
söyleyince Zeyneb Terzioğlu işin maddi boyutunu anlatıyor. Kütüphanede bulunan
kitapların 2500’ü bağış yoluyla gelmiş. İhsan Üren 2000 kitap bağışlamış. Kütüphanenin
açılış aşamasında kitap alımı için 40 bin TL civarında bir harcama yapılmış. Otomasyon
programı altyapısı, kitapların güvenlik bantları ve mekân düzenlemesi için
yaklaşık 150 bin TL harcanmış. Nilüfer Belediyesi bünyesindeki dört kütüphane
için 2013 yılı belediye bütçesinden 500 bin TL civarında pay ayırmış. Bunun 300
bin'i kitap, süreli yayın ve dijital kaynak temini için, geri kalanlar da
etkinliklerde ve donanım temininde kullanılmak üzere ayrılmış. Bütçenin 70 bin
lirası Şiir Kütüphanesi’ne kitap alımı için harcanacak.
Şiir
Kütüphanesi’nde sadece kitap ve dergiler derlenmiyor. Şairlerimizin eski ses ve görüntü kayıtlarını da topluyorlar.
Gazete ve dergilerden şairlerle ve şiirle ilgili yazılmış makaleleri,
röportajları derlemeye başlamışlar. “Şairin Şiir Evreni” adıyla her ay düzenledikleri
etkinliklerin ses ve görüntü kayıtlarını da koleksiyonun bir parçası haline
getiriyorlar. Etkinliklere katılan şairlerin kendi el yazılarıyla yazdıkları ve
kütüphane için imzaladıkları kitapları da biriktiriyorlar. “Şairlerimizin şiir
yazarken kullandıkları çeşitli eşyaları toplamak gibi bir arzumuz var. Gelecekte
kalem, gözlük, daktilo gibi yazıya dair kimi kişisel eşyaları da sergileyebileceğiz.
Bunları bir birikimin ilk varlıkları olarak kabul ettiğimizden, her biri bizim
için çok önemli” diyor Zeyneb Terzioğlu.
Tanıtım
bülteninde "Yayınlanmış şiir kitaplarının tümünü toplama
kararlılığında" olduğunu belirtiyorlar. Sahaf ya da kitapevleri aracılığı ile
temini mümkün olan kitapların tümünü, bu yıl ve önümüzdeki yıl koleksiyona
eklemek hedefleri. Olabildiğince geriye gitme niyetindeler. Bunun yanında
kataloglarda yer almayan, taşrada basılan, sınırlı çevrede dağıtılan kitaplar
var, onlara da erişmek istiyorlar. Zeyneb Terzioğlu “Materyal sağlama
politikamız, şiir başlığı ile ilişkili her yayını kapsıyor” diyor. E-kitaplar
da kütüphanede yer alıyor. Bu konudaki hizmeti veri tabanı aboneliği aracılığı
ile sağlıyorlar. “Dijital kitap veri tabanının koleksiyonuyla sınırlıyız ama
inanıyoruz ki zamanla buradaki kitapların sayısı da artacak” diye ekliyor
Terzioğlu.
2012
yılı içinde Şiir Kütüphanesi'nden 6.217 kişi yararlanmış ve yıl içinde 566
kitap ödünç alınmış. Bir kütüphanenin yaşaması için okurların sürekli orayı
kullanması önemli.
"Şairin
Şiir Evreni" etkinliklerinde Mayıs'ta Gülten Akın'ı konuk edecekler.
Haziran ayında Ece Ayhan'ı anılacak. Mayıs programında Haiku Şiir Atölyesi de
var. 2013 Ekim'den itibaren de Eray Canberk, GüvenTuran, Sennur Sezer, Egemen
Berköz, Refik Durbaş, Süreyya Berfe, Mehmet Taner, Sina Akyol ve Enis Batur'u
okurlarla buluşturmak istiyorlar.
Bursa
Nilüfer Belediyesi’nin Şiir Kütüphanesi Türkiye'nin
şiir ve şair belleği olmak hedefinde. Şiir ve kitapsever belediye başkanı
Mustafa Bozbey’in varlığı önemli bir etken. Sanatı, kitabı halkla buluşturmayı
belediyecilik hizmetlerinin en önemlilerinden sayıyor. Dileğim, Bursa Nilüfer Belediyesi’nin kütüphanelerinin diğer
belediyelere de örnek olması ve Şiir
Kütüphanesi’nin gelecek on yıllarda da varlığını sürdürmesi.
02.05.2013
Yorumlar