Junot Diaz’ın öykülerinden oluşan “Ve İşte Onu Böyle
Kaybedersin” adına uygun içerikte bir kitap. Kendi hatasıyla ve onarılamaz bir
şekilde ilişkilerini mahvedip sevdiklerini kaybedenlerin umutsuz çırpınışlarını
anlatıyor Diaz. Tüm öykülerin tek bir ana kahramanı var; Yunior. Dominik
Cumhuriyeti’nde Santa Domingo’da doğmuş, bir süre sonra ailesi ile birlikte
ABD’ye göç etmiş bir genç Yunior. Onunla birlikte başta ağabeyi Rafa olmak
üzere anne ve babasını da tanıyoruz. Kitapta kronolojik olarak sıralı olmasa da
aslında birbirine bağlı öykülerle Yunior’un ve ailesinin öyküsünü anlatıyor
Junot Diaz.
Dominik Cumhuriyeti Latin Amerika’da bir ada ülkesi. Kristof
Kolomb'un yeni dünyayı keşfinde ilk ayak bastığı yer. Avrupalıların
Amerika Kıtasında oluşturdukları ilk yerleşim olarak biliniyor. Yaklaşık 10
milyon nüfusu var. Başkenti Santo Domingo. Uzun süre diktatörlerce, baskıcı
rejimlerle yönetilmiş. Tropik iklimi olan, sıcağı, yağmuru bol bir ada devleti.
Adanın diğer yanında Haiti yer alıyor. Dominik’te aşırı nüfustan kaynaklanan
işsizlik ve yoksulluğun en önemli sorunlar olduğu belirtiliyor. Birçok ırktan,
dinden, dilden göçmen bu ada parçasında buluşmuş. Junot Diaz’ın öykülerinde bu
panorama arka planda sürekli yer alıyor ve zaman zaman öykülerde belirleyici oluyor.
Daha da önemlisi öykü kahramanlarını bu tropikal iklim, yaşam koşulları, insan
ilişkileri doğrudan etkiliyor, belirliyor.
Öykülerin kahramanı Yunior’un babası da ağabeyi de iflah
olmaz çapkınlar. Baba sürekli eşini aldatıyor. Anne bir ermiş gibi kocasının
iflah olmasını beklerken bu kez de büyük oğul Rafa sorunlar yaratmaya başlıyor.
Rafa tam anlamıyla serseri ruhlu biri. Çalışmayı sevmiyor, kavgacı ama aynı
zamanda genç kızların da gözdesi. Sürekli sevgili değiştiriyor. Aynı anda
birden fazla kadınla birlikte oluyor. Kavgalara, olaylara karışıyor. Sık sık
hapise düşüyor ve kanser vücudunu sardığında bile durulmuyor.
Yunior, birer kötü örnek olarak birlikte yaşadığı ağabeyi ve
babası gibi şehvet düşkünü tipik bir Dominik erkeği olmamaya kararlı. Kitabın
ilk öyküsü “Güneş, Ay ve Yıldızlar”ın ilk satırlarında, “Kötü bir değilim.
Bunun kulağa defansif, ilkesiz geldiğini biliyorum; ama doğru. Herkes gibiyim;
zayıf, hata dolu, fakat temelde iyi” derken bu duyguda. Ama ilerleyen
satırlarda şehvet düşkünlüğü konusunda ağabeyi ve babasından pek farklı
olmadığını anlıyoruz. O da aşkla bağlı olduğu sevgilisini bir başka kadınla
aldatmış. Yakalandığında da yalanlarla kendini affettirmeye çalışmış. İlk zamanlar
affedilmeyi başarmış ama zamanla yeni aldatma olayları yaşanınca terk edilmiş.
Sevgilisinin kıymetini anlayıp bir daha aldatmamaya yemin ettiğinde ise artık
çok geçmiş.
ABD’de büyümüş. Tüm yaşam zorluklarına rağmen okuyup
üniversiteyi bitirmeyi başarmış, öğretim üyesi olmuş biri Yunior. Öyküleri
okudukça tanıdığımız Yunior ile yazar Junot Díaz arasında birçok benzerlikler
olduğunu görüyoruz. Diaz da Santa Domingo’da doğmuş. Altı yaşındayken ABD’de
New Jersey’de çalışan babalarının yanına taşınmışlar. Yoksul bir hayatları
olmuş. Diaz bulaşık yıkayarak, benzin istasyonlarında çalışarak eğitimini
tamamlamış. Şimdi MIT’de yaratıcı yazarlık profesörü olarak görev yapıyor.
Eğitim ve iş yaşamı gibi yazarlık kariyeri de başarılarla dolu. The New Yorker 21.
yüzyılın 20 yazarından biri olarak seçmiş Diaz’ı. İlk romanı “Oscar Wao'nun
Tuhaf Kısa Yaşamı” (Everest yay.) ile Pulitzer Roman Ödülü’nü almış.
“Ve İşte Onu Böyle Kaybedersin” (Ekim 2013, Çev. Avi Pardo,
Domingo yay.) hakkında yazan tüm eleştirmenler kitabın kahramanı Yunior’la
yazarı Diaz’ın yaşam öykülerinin birçok yerde çakıştığını söylüyor. Diaz’ın
kısa, öz cümlelerle gelişen rahat ve kendine has bir anlatımı var. Avi
Pardo’nun çevirisi ile de bu üslup Türkçeye aynı yoğunlukta yansımış. Öyküleri
okudukça bir yandan Yunior’un Dominik’te başlayıp ABD’de süren yokluklar,
yoksulluklarla dolu hayatına üzülürken diğer yandan sevdiği kadınlara yaşattıklarına
kızıyorsunuz, terk edilmesine hak veriyorsunuz
ve ilk öyküde söylediği “Herkes gibiyim; zayıf hata dolu, fakat temelde
iyi” tanımlamasının ne kadar doğru olduğunu anlıyorsunuz.
“Ve İşte Onu Böyle Kaybedersin” öykü, roman, otobiyografi
karışımı keyifle okunan iyi bir edebiyat eseri.
28.11.2013
Yorumlar