Aralık başından beri gazeteler, dergiler, intenet siteleri
sanatta yılın en iyilerini seçiyor. Bu seçim bazen uzmanlara, bazen okurlara
sorarak oluyor, bazen de o yayının mutfağında kotarılıyor.
Yılın ilk günlerinde en iyilerle ilgili haberler daha da
çoğalacak. Yıl içinde ise daha çok televizyonda bizim de adımız anılsın, ödül
bahanesiyle ünlüler okulumuza gelsin düşüncesiyle okulların hangi kıstasla
yaptığı belli olmayan seçimlerle dağıttığı ödüllere şahit olacağız.
Yılın en iyileri seçiminde en hızlı davranan sabitfikir.com
oldu. Yazar ve gazetecilerden oluşan 55 isme yılın romanlarını sormuşlar.
Sonuçları da 2 Aralık’ta yayımladılar. O nedenle de tarihi Kasım 2012 ile Kasım 2013 tarihleri arasında yayımlanmış olanlar
sınırlamışlar.
Aynı durum Dünya Kitap için de söz konusu. Kasımdan kasıma
her ay şeçilen kitaplarla oluşturulan kısa listeden yılın kitaplarını,
yayınevini jüri belirliyor.
Aralık’ta yayımlanan romanlar örneğin Elif Şafak’ın “Ustam
ve Ben”i ya da Türkçeye ilk kez çevrilen Dünya edebiyatının başyapıtlarından
Thomas Mann’ın “Doktor Faustus”u listeye girme şansını yakalayamamış. Kasım
ayında yayımlanan romanların da ismi ancak okunmadan kanaatle verilmiş olabilir
ya da daha doğrusu okunmadıkları için gözönüne alınmamışlardır, deniyor.
Haklılık payı var.
Hakkında çok konuşulan bir anket de Radikal’in okulara
yönelik olarak yaptığı “Yılın En İyileri” anketi. Yılın sergisi, oyunu, romanı
da var yılın magazin olayı da, yerli dizisi de. Radikal hem seçilen anket
konuları hem de oylanan isimler açısından sosyal medyada eleştirildi. Popüler
olanla olmayanı karıştıran bir yaklaşımı vardı Radikal’in. Üstelik listeler 15
– 20 isimden oluşuyordu. Yani kısaydı ve atlanan çok isim vardı. Seçim okura
yaptırıldığı için popüler olanların daha şanslı olduğu düşünülüyordu.
Yılsonunda sonuçlar açıklanınca bu eleştirilerin haklı olup olmadığını
göreceğiz. Bunlar uygulamaya yönelik eleştiriler. İstenirse çözülebilirler.
En doğrusu sanırım sayısal verilerle varılan sonuçlar. Geçen
hafta sözünü ettiğim hangi filmi kaç kişinin seyrettiği bilgisi üzerinden
sıralama yapan boxoffice.com’un listeleri ya da Müyap’ın CD satışı ve
internetten indirilme adetleri üzerinden verdiği müzik ödülleri gibi ödülleri
daha çok önemsiyorum. Ama bunlarda da kazanan popüler eserler oluyor. Siyad’ın
sinema eleştirmenlerinden oluşan tüm üyelerinin oyları ile verilen “Türk
Sineması Ödülleri” de olumlu örnek olarak verilebilir ama çıkan sonuçların
bu kez de popüler sinemayı memnun etmediğini, ödüllerin ağırlıklı olarak
bağımsız sinemanın temsilcilerine gittiğini hatırlatmalıyım.
Yıl sonunda durup bir değerlendirme yapmayı, neler okumuşum,
dinlemişim, seyretmişim diye hatırlamayı, hatırlatmayı önemsiyorum. Bu sayede zamanında
gözden kaçırdığım kitabı okuma listeme ekliyor filmi ya da oyunu izlemeye
çalışıyor, müziği dinliyorum.
Karşı görüş ise şöyle; “yılın kitapları”, “en iyi on film”,
“en başarılı sanatçı” gibi seçimlerin sanata da sanatçıya da bir katkısı
olmadığı öne sürülüyor. İzleyiciyi, okuru yanlış yönlendirdiği, yine popüler
olanın öne çıktığı, parlatıldığı, değerli olanın gözardı edildiği düşünülüyor.
Ben de böyle seçmeler, listeler yapılmazsa nasıl
hatırlayacağız, diye soruyorum. Gösterime giren binlerce film, yüzlerce tiyatro
eseri, on binlerce kitap ve şarkı arasında “değerli” bulduğumuz zaten gözden
kaybolmadı mı?
27.12.2013
Yorumlar
12 Nisan 2010, BirGün Gazetesi
Bkz: http://zaferyalcinpinar.com/i21.html
2/ “Yeni Sinsiyet Tipolojisi’nin ‘Biz’ Söylemi ve Retorik Arsızlığı”
26 Eylül 2010, BirGün Gazetesi
Bkz: http://zaferyalcinpinar.com/i22.html
3/ “Yeni Sinsiyet’in Seçkinlik Arayışı”
Ocak 2011, Bkz: http://zaferyalcinpinar.com/i23.html
4/ “Yeni Sinsiyet’in İkbal Ezberi”
11 Kasım 2012, Bkz: http://zaferyalcinpinar.com/i29.html
Listenin başında 12 kere jüri üyeliği yapmış olan Doğan Hızlan yer alıyor. Hızlan’ı, 5 kere jüri üyeliği yapan Hilmi Yavuz ile 4 kere jüri üyeliği yapan Cevat Çapan, Egemen Berköz, Metin Celâl ve Refik Durbaş izliyor. 3 kere jüri üyeliği yapanlar Cemil Kavukçu, Enver Ercan, Eray Canberk, Faruk Şüyün, Nursel Duruel, Selim İleri, Semih Gümüş, Turgay Fişekçi, Turhan Günay ve Ülkü Tamer’den oluşuyor. 2 kere jüri üyeliği yapanların listesi ise şöyle: Adnan Binyazar, Ali Cengizkan, Emin Özdemir, Erendiz Atasü, Feyza Hepçilingirler, Güven Turan, Handan İnci, İhsan Yılmaz, İlknur Özdemir, İnci Aral, Leyla Şahin, Mehmet Zaman Saçlıoğlu, Murat Gülsoy, Müge İplikçi, Müslüm Çelik, Osman Şahin, Prof. Dr. Abdullah Uçman, Sennur Sezer, Sevin Okyay ve Tahsin Yücel.
23 ödülde toplam 115 jüri üyesi bulunuyor. Yukarıda adı anılan isimler ise bu toplamın yaklaşık %31′ine tekabül ediyor.
Ödüllerin tam listesi şöyle:
Altın Portakal Şiir Ödülü, Behçet Aysan Şiir Ödülü, Behçet Necatigil Şiir Ödülü, Cemal Süreya Şiir Ödülleri, Cevdet Kudret Edebiyat Ödülü, Ceyhun Atuf Kansu Şiir Ödülü, Duygu Asena Roman Ödülü, Dünya Kitap Yılın En İyileri, Erdal Öz Edebiyat Ödülü, Everest İlk Roman Yarışması, GİO Ödülleri, Haldun Taner Öykü Ödülü, Melih Cevdet Anday Şiir Ödülü, Metin Altıok Şiir Ödülü, Orhan Kemal Roman Armağanı, Orhan Şaik Gökyay Şiir Ödülü, Ömer Seyfettin Hikâye Yarışması, Sait Faik Hikâye Armağanı, Sedat Simavi Ödülleri, Selçuk Baran Öykü Ödülü, Tanpınar Edebiyat Ödülü, Yaşar Nabi Nayır Gençlik Ödülleri, Yunus Nadi Ödülleri