Şair Haydar Ergülen’in derlediği “Bu Sefer Mavi” (Nisan
2015, Kırmızı Kedi yay.) “Yolculuklar ve Kentler” dizisinin 3. kitabı. Aynı
dizide daha önce otobüs yolculuklarını konu alan “Cümleten İyi Yolculuklar”
(2012) ve tren yolculuklarını konu alan “Trenler Kalkar Haydarpaşa”dan (2013)
derlemeleri yayımlanmıştı. Sanıyorum dizi uçak yolculuklarını konu alan derleme
kitap ile tamamlanacak.
Belirli konular, kavramlar ya da olaylar hakkında özellikle
öykü derlemeleri yapmak son yılların modası. Trabzon’daki sohbetimizde Serkan
Türk bu derlemelerin dergilerin işlevini görmeye başladığı yorumunu yapmıştı. Yapılan
iş bir anlamda bir dergiye dosya hazırlamaya benziyor. Derginin nasıl yayın
yönetmeni varsa bu kitapların da bir derleyeni var ve o derleyenin bilgisi,
görgüsü, derinliği, ilişkiler ağının gücü ortaya çıkacak ürünün niteliğini
belirliyor. Ama bu tip çağrı yöntemi ile yapılan derlemeler de sonucun
öngörülemez olduğunu belirtmeliyim. Derlemecinin çağrısına cevap veren
yazarların ürünlerinin niteliği ortaya çıkacak derlemenin kalitesini
belirliyor.
Haydar Ergülen dört kitabı birden tasarlamış ve çağrısını o
yapıya göre yapmıştı. Yani “şu konuda yazar mısın?” diye değil “Yolculuklar
hakkında kitaplar derleyeceğim, otobüs, tren, uçak ve gemi yolculuklarından
hangisi hakkında yazmak istersin?” diye sormuştu. Bu yaklaşımın tek bir konu ya
da kavram hakkında yazmaya çağırmaktan daha iyi sonuçlar vereceğini
düşünüyorum. Üstelik Haydar Ergülen yazarlarını sadece öykü ile sınırlamadı.
Düzyazının her türüne açık bıraktı. Bu tavır da yazı ısmarlanan yazarın elini
rahatlatan bir şey. Haydar Ergülen, “yazar mısın?” diye bana sorduğunda cevabım
“bir denerim” olmuştu. Sonuçta bir anı yazısı ortaya çıktı ve “beğenir, uygun
görürsen yayınla” diye rica ettim. Çünkü ısmarlama yazının istenen tadı
bulmasının her zaman mümkün olmadığını biliyorum.
“Bu Sefer Mavi”de Sunay Akın, Esmahan Aykol, Atilla Birkiye,
Riitta Cankoçak, Metin Celâl, Vecdi Çıracıoğlu, Nurduran Duman, Haydar Ergülen,
küçük İskender, Vivet Kanetti, Cemil Kavukçu, Gönül Kıvılcım, Uğur Kökden,
Nilüfer Kuyaş, Sevin Okyay, Sibel Oral, Neslihan Önderoğlu, Ayşe Sarısayın,
Hâle Seval ve Engin Turgut’un öykü, anı ve denemeleri yer alıyor. Vapurlar,
gemiler, kayıklar, sandallar, feribotlar, transatlantikler, deniz otobüsleri,
katamaranlar, tekneler ve botlarla yapılan seyahatlerden söz ediyorlar. Çoğu
kendinden yola çıkarak yazmış, kurmaca olanlar, romanından, yeni kitabından
parça verenler de “yolculuk” olgusu ile ilgisini kuramadıklarım da var
aralarında.
Kitap Sunay Akın’ın bir denemesi ile başlıyor ki doğru bir
tercih. Çünkü Sunay Akın kendine haslaşan üslup ve yapıda vapur seyahatinin
tarihi derinliklerinde bir daldan bir dala konuyor. Ama bu hoş bir tesadüf.
Çünkü kitaptaki yazılar yazar soyadlarına göre sıralanmış. Yani kitap farklı
yapıda bir yazı ile de başlayabilirmiş. Tabii ben “tipik” bir Sunay Akın
denemesi yerine kendi vapur yolculuklarını yazmasını arzu ederdim.
Atilla Birkiye deneme havasında yazmış ama yaşamının çeşitli
dönemlerinden vapurlu, mavnalı, sandallı anılarla oluştumuş yazısını. Vivet
Kanetti’nin Ömer Uluç’la çıktıkları son gemi seyahatinden başlayıp Uluç’la
birlikte yaşadıkları diğer gemili, denizli anıları da Vivet Kanetti’nin artık
Ömer Uluç’lu anıları yazacak ruh haline geldiğini düşündürüyor. Bekliyoruz.
Uğur Kökden’in Le Havre Limanı’ndan başlayan Kuzey Denizi gezisi notları, Nilüfer
Kuyaş’ın Lizbon’dan Buenos Aires’e transatlantikle hayal yolculuğu, Sibel
Oral’ın Haydar Ergülen’den vapur kitabına yazar mısın teklifini aldıktan sonra
tuttuğu günlük, Ayşe Sarısayın’ın babasının yolunu gözlediği ada günleri,
Denizcilik Bankası Liman İşletmesi’nde çalışan ama denizcilikle ilgisi olmayan
Ercan Turgut’un anıları dikkatimi çekenler.
küçük İskender gibi iş çıkışı babasıyla birlikte Beykoz’a
giden de var, Karaköy’den Kadıköy’e ya da Sirkeci’den Adalar’a yolculuk yapan da.
Deniz yolculuklarının çoğuna İstanbul’un ev sahipliği ettiği anlaşılıyor.
“Bu Sefer Mavi” vapur yolculukları hakkında iyi bir derleme
olmakla kalmamış “Yolculuklar ve Kentler” dizisinin diğer iki kitabını
tamamlamış. Uçak yolculukları kitabı da çıkınca dizi tamamen bütünlenmiş ve
ortaya yoculuklar hakkında iyi bir külliyat çıkmış olacak.
28.05.2015
Yorumlar