Hayaletlerle yılbaşı kutlaması

César Aira’nın Hayaletler’i 31 Aralık günü Buenos Aires’in Flores semtinde lüks bir apartman inşaatında yaşananları anlatıyor. Yılın en sıcak günlerinden biridir. Altı katlı, her katında bir daire, teras katında bir yüzme havuzu olan bu apartman inşaatında Şilili göçmenler çalışmaktadır.

Yılın son günü sabah erken saatlerde gelen daire sahipleri inşaatın neden bitmediği hakkında mimardan ve dekoratörlerden bilgi almaktadır. Çünkü sözleşmelere göre dairelerin o gün teslim edilmiş olması gerekmektedir.

Çoğu katta henüz duvarlar bile yapılmamıştır ama işçilerin canla başla çalıştığı görülmektedir. İnşaatta yoğun bir faaliyet vardır. Moloz kaplı, henüz trabzanları takılmamış merdivenlerden inip çıkarlarken çevrelerinde çırılçıplak uçuşan, havada süzülüp beton duvarlardan geçen hayaletleri görmezler.

Daire sahiplerinin görmediği bir şey de hem duvar ustası hem de inşaatın bekçisi olarak çalışan Raul Vinas’ın ailesidir. Çok içmesiyle meşhur Raul Vinas’ın beş çocuk ve karısından oluşan ailesi teras katında inşaatı henüz bitmemiş kapıcı dairesinde yaşamaktadır.

Saat bire doğru daire sahipleri binadan ayrılır. İşçiler de yılın son günü olduğu için yarım gün çalışmaktadır ve öğleyin işi bırakacaktır. İnşaatta şaraplı, ızgara etli bir öğle yemeği yedikten sonra evlere dağılacaklar ve inşaat Raul Vinas’ın ailesine ve hayaletlere kalacaktır.

İnşaat işçilerinin ve aile üyelerinin çoğu üzerleri tozla kaplı genç ve yakışıklı adamlar olan hayaletlerin farkındadır ama tepki vermezler, hayaletlerin orada bulunması doğalmış gibi davranırlar veya onları görmemezlikten gelirler. İnşaatta iki farklı dünya kurulmuştur ve bu dünyalarda yaşayanlar birbirlerine ilişmeden hayatlarını sürdürmektedir.    

Hayaletlere merakla yaklaşan, onları dikkatle izleyen tek kişi ailenin ergenlik çağındaki kızıdır. Patri sonunda hayaletlerin de ilgisini çeker. Olmayacak bir şey olur ve hayaletler Patri ile konuşmaya başlar. Aralarında diyalog kurulur ve Patri’yi yılbaşı gecesi 12’den sonra başlayacak partilerine davet ederler. Patri yeni yılı hayaletlerle beraber kutlayacak mıdır? Çünkü bu dünya değiştirmek ve hayaletlerin alemine geri dönmemek üzere geçmek demektir. Patri, hayaletlerin partisine katılmak için ölümü seçecek midir? César Aira, bizi bu soruyla baş başa bırakır. 

César Aira, 1949'da Arjantin'de, Coronel Pringles’de doğmuş, 1967'den beri Buenos Aires'te yaşıyor. Buenos Aires Üniversitesi'nde ve Rosario Üniversitesi'nde öğretmenlik yapmış. Fransa, İngiltere, İtalya, Brezilya, İspanya, Meksika ve Venezuela'dan kitapların editörü. Çok sayıda çeviri yapmış bir çevirmen. Arjantin'deki en üretken yazarlardan biri ve kesinlikle Latin Amerika'da en çok konuşulan yazarlardan olduğu belirtiliyor. Seksenden fazla kitabı yayımlanmış. Her yıl iki ila beş arasında yeni kitabı çıkıyormuş. Kitapları birçok dile çevrilmiş, sinemaya uyarlanmış. Ödüller kazanmış. Nobel Edebiyat Ödülü bir Arjantinliye verilecekse o César Aira olur deniyormuş. Aira, deneme ve romanların yanı sıra, İspanyol gazetesi El País için düzenli olarak da yazıyor. Müthiş üretken bir yazar. Roberto Bolano, “Bir kere Aira’yı okumaya başlarsan bir daha durmak istemezsin,” demiş.  

César Aira, sürprizi seven, geleneksel anlatı kalıplarına uymayan bir yazar olarak biliniyor. Hayaletler’de de öykü umduğumuz gibi Patri ve hayaletler arasında gelişmiyor. Aira, Şilili göçmen ailesinin yılbaşı yemeğine yoğunlaşıyor. Anne yemek hazırlıkları yapar, aile fertleri öğle uykusu uyur, uykudan kaçan çocuklar inşaatta oynar. Patri çocukları gizlendikleri katlarda arar, düşüncelere dalar.

Aira davetli akrabaları da tanıtarak bizi göçmenlerin dünyasına sokuyor. Araya makale uzunluğunda değerlendirmeler, felsefi tartışmalar da katıyor. Bu roman nasıl bir sona varacak diye merak ediyorum zira Aira’nın klasik sonları tercih etmediğinden de haberdarım.

César Aira ustaca bir şekilde yemek masasında konuyu başa bağlıyor. Şilili göçmenlerin yılbaşı yemeğinde de konu hayaletlere, onlarla ilgili öykülere geliyor. Korkutucu ya da eğlendirici birer masal gibi anlattıkları bu öyküler, mutfakta annesiyle evlilik ve ilişkilerden yola çıkarak geleceği hakkında konuştukları Patri’nin hayaletlerin daveti hakkındaki kararını belirliyor.

César Aira, oldukça gerçekçi bir havada anlatıyor her şeyi. Anlatıda olağanüstü bir şey beklemiyorsunuz, belki de bu nedenle Patri’nin kararı da şaşırtıcı olmuyor.  (Hürriyet Kitap - Sanat 25.12.2020).