İlhan Berk çağdaş şiirimizin en verimli ustalarındandı. Sürekli arar, kendini yeniler, her kitabı okur için yeni bir sürpriz, açılım olurdu. Doksan yılı aşkın ömrünü onlarca şiir kitabı ile değerlendirdi. Şiirin yanında denemeler yazdı, çeviriler yaptı, ressam olarak tanındı. 2008’de kaybettiğimizde çalışma masasının başında olduğunu biliyorduk. Çünkü o, her zaman şiirle yaşamış, hatta şiir için yaşamış şairlerdendi ve defterlerinde yayınlanmamış daha nice şiirler olduğunu umuyorduk. Çiğnenmiş Gül (Şubat 2011, Yapı Kredi yay.) onun ölümünden sonra yayımlanan ilk kitabı. Kitabı yayıma Gonca Özmen hazırlamış. 60 sayfalık kitapta altı bölümde 19 şiiir yer alıyor. Gül’e ot, taş, su eşlik ediyor. Şairin bakışındaki huzurla doğa dupduru dizeler halinde yansıyor şiire. Her bir sözcüğün tek başına birer imge olabildiğini düşündürüyor. Doğayla karışıp bir oluyor sesizce.
Çiğnenmiş Gül ilk bakışta sanki İlhan Berk hayattaymış ve yeni bir kitabını yayımlamış hissi veriyor. Kitabın hiçbir yerinde Berk’in ölümünden sonra derlendiği belirtilmiyor. Büyük usta vefatından önce hazır bir dosya mı bıraktı, dergilerde yayınlanmış şiirleri mi derlendi yoksa defterlerinden mi bulundu bu şiirler? Kitabın öyküsünü bilirsek değerini de daha iyi tartarız diye düşündüm ve Gonca Özmen’e Çiğnenmiş Gül’ü yayına nasıl hazırladığını sordum.
“İlhan Berk’in ölümünün sonrasında ailesinin ricası üzerine İlhan Berk’ten kalan malzemelerin derlenme, yayımlanma sorumluluğunu üstlendim. Ölümünden sonraki süreçte de yaklaşık iki haftalık bir çalışmam oldu Berk’ten kalanları elden geçirdiğim. Yayınevi, aile ve ben öncelikle şiirlerin yayımlanmasına karar verdik.
“İlhan Berk ölümünden önce Çiğnenmiş Gül’ü hazırlıyordu. Kitapta yer alan -Eve Doğru, Suydum Ben Geçiyordum, Gök Boş, New York Şiiri 1995- gibi bazı şiirler Kitaplık dergisinde yayımlanmıştı zaten. Oldukça düzenli biri olan Berk’in evinin belirli raflarında defterleri, belirli raflarında resimleri, eskizleri vardır. Çiğnenmiş Gül’ün taslağı da bu raflardaydı. Kitabın adını kendisi koymuştu. Çatısı da büyük ölçüde hazır sayılırdı. Kağıtların üzerlerinde yapmış olduğu çizgiler, notlar, işaretler üzerinden giderek hazırladım kitabı. Bölümleme, noktalama, imla, sıralamayı vs. bunların çözümlenip yorumlanmasıyla gerçekleştirdim. Ancak şu bir gerçek ki yaşıyor olsaydı şiirler dahil kitapta değişiklikler-oynamalar yapacağı kesindi. Zaten sürekli elinin altında idi bu dosya ve üzerinde çalışıyordu.
“Hiçbir şiirde yazım tarihi yer almıyordu. Sadece az önce de yazdığım gibi bazılarının yayımlanma tarihleri var. Bu yüzden de tarih koymayı tercih etmedim. Berk’in kalan şiirlerinin tümü bu kadar. Her şeyi -kitap araları dahil- detaylıca ve dikkatle inceledim. (Ama kim bilir belki bir şiir-eskiz bir yerlerden bir sürpriz yapıverir bir gün.)
“Berk’ten yeni kitaplar gelecek ama şiir kitabı değil… Okuma notları, şairler üzerine çalışmaları, günlükler gibi çalışmaları yayımlanacak. Kitabı hazırlayan başka bir isim olması ve özgeçmişinde de ölüm tarihinin yer alması nedeniyle okur İlhan Berk’i yaşıyor sanmaz diye umuyorum. Zaten kitabı önsözsüz, bu tarz bilgilerin yer almayışıyla sunma gerekçelerimizden biri de evet Berk, şiirleriyle hâlâ aramızda – yaşıyor…”
21.04.2011
Yorumlar