Miriam Toews’in Karmaşık Bir Nezaket’inde “Ailenin güzel yarısı kayıp” diye anlatmaya başlıyor Nomi Nickel. Nomi 16 yaşında aykırı bir genç kız. Yaşadığı kapalı, izole ve katı kuralcı toplumda bu aykırılığı daha çok dikkat çekiyor. Kendi deyimiyle dünyadan kopuk bir kasabanın ücra bir köşesinde babasıyla birlikte yaşıyorlar. Ailenin güzel yarısı dediği ablası ve annesi onları, kasabayı ve kuralları terk etmiş.
Nomi liseyi bitirmeye hazırlanırken hayatta
pek fazla seçeneği olmadığının farkında. Başarısız olmaya kararlı bir öğrenci
olarak yapabileceği bir tek iş var, Bir çokları gibi büyüdüğünde kasabanın
kesimhanesinde çalışmak zorunda kalacağının farkında.
Nomi’nin rehberliğinde bu kapalı toplumu,
gözlerden ırak olması için her şeyin yapıldığı kasabayı tanıyoruz. Manitoba,
Kanada'da, ücra bir yerde Mennonitler tarafından kurulmuş. Kasaba nüfusunun
tamamı Mennoniteler’den oluşuyor.
Mennonitler zamanı durduran tarikat diye tanımlanmış. Adını 1496–1561 tarihleri arasında, günümüzde Hollanda sınırları içinde olan Friesland’da yaşayan Menno Simons’dan alan Mennonitler silah taşımayı, savaşmayı reddettikleri için Avrupa’dan kaçmak zorunda kalmış. 6 kıtada 87 ülkeye dağılmışlar. En kalabalık koloniler ABD ve Kanada’da bulunuyormuş. Güney Amerika ülkelerinde de kendi kuralları ve yaşama biçimlerini, dillerini, dinlerini koruyarak yaşamlarını sürdürmüşler. Kendilerine has giyimleri, teknolojiden uzak yaşam biçimleri ile dikkati çekiyorlar. Dinlerinin buyruklarına, yaşam biçimlerine bağlı kalırlarsa cennete gideceklerine inanıyorlar. Bu nedenle geçmişten kalmış, hayatın her alanını belirleyen çok katı ve kısıtlayıcı kuralları var. Örneğin bulundukları ülkenin dilini konuşmayı reddediyorlar. Tek tip giyiniyorlar. Kendi okulları, kendi hastaneleri var. Kendi toplumlarının dışındakilerle dostluk kurmuyorlar. Evlilikler toplum içinde gerçekleşiyor. Bu, küçük kolonilerde aile içi evlilikler anlamına geliyor ve hemen herkes birbiri ile akraba. Kasabalarında kendileri dışında birinin yaşaması da mümkün görünmüyor.
Yazar Miriam Toews, Steinbach, Manitoba'da
doğmuş, Her ikisi de üniversite mezunu, yüksek lisanslı, eğitime önem veren
Mennonite bir ailede büyümüş. Ailesi kısıtlayıcı olmasa da, aile kilisesi çok
muhafazakarmış. Toews, katı dini kurallar nedeniyle çocukken sadece bir film
gördüğünü anlatıyor. Sinema onu büyülemiş, başka türlü yaşamlar olduğunu
düşündürmüş ve İsviçreli Robinsonlar filmine hayran kalmış. Film hayatımı
sihirli bir şekilde değiştirdi, diyor bir röportajında. 18 yaşında evden
ayrılarak Fransızca öğrenmek için Montreal’e gitmiş. Daha sonra da Avrupa’yı
dolaşmış. Evlenip, ilk çocuğunu doğurduktan sonra yazmaya yoğunlaştığını
söylüyor. İlk romanı Summer of My Amazing Luck’ın yayın tarihi 1996. Karmaşık Bir Nezaket dördüncü kitabı, 2004’de
yayınlanmış. Yazarın biyografik bilgilerine bakarsak Karmaşık Bir Nezaket’in yaşanmış olaylardan
kaynaklanmış olabileceğini söyleyebiliriz.
Katı kurallar en çok kadınları etkiliyor.
Nomi’nin ablası ve annesi de dinî ve toplumsal baskılardan bunalıp kaçan
kadınlardan. Nomi, kızı ve karısı ayrı ayrı kaçtıktan sonra içine kapanıp, pek
fazla konuşmayan öğretmen babası ile yaşamını sürdürmeye çalışıyor. Onun tuhaf
davranışlarını anlamlandırmaya uğraşıyor. Baba evdeyse sürekli yakındaki
otoyolu izliyor, geceleri saatlerce arabayla dolaşıyor ve evdeki mobilyaları
parça parça satıyor. Nomi hem evin sorumluluğunu üzerine almak zorunda kalıyor,
hem de başına buyruk bir yaşam sürüyor. En iyi arkadaşının çaresiz bir
hastalıkla hastaneye yatmış olması yalnızlığını daha da artırıyor. Mennonite’lerin
katı kurallarına tepki göstererek kendisi gibi gençlerle takılmaya başlıyor.
Uyuşturucu kullanıyor. İlk aşkını yaşıyor. Annesinin ve ablasının kaçış
nedenlerini düşünürken kendini keşfediyor. Kasabanın dışını, başka şehirleri,
oradaki yaşamları merak ediyor.
Miriam Toews’in Karmaşık Bir Nezaket’i bir
ergenlik çağı romanı. Ailesi dağılmış aykırı bir gencin gözünden kapalı bir
topluma, aşırı ve mantıksız görünen kurallara ironik bir anlatımla cesur ve
eleştirel bir bakış. (02.09.2022, Hürriyet Kitap-Sanat).
Yorumlar