İstanbul'un Ansiklopedik Öyküsü

Haldun Hürel, İstanbul'un Ansiklopedik Öyküsü’nde (2. Baskı, Ağustos, 2010, kapı yay.) İstanbul’un semtlerini, mahallelerini, caddelerini, sokaklarını, yokuşlarını, çıkmazlarının isimlerinin kaynaklarını araştırıyor. O isimlerin nereden geldiğini anlatıp zaman içinde mekânların nasıl bir değişim gösterdiğini, vaktiyle oralarda bulunan, korunmuş yahut yok edilmiş tarihi eserlerini açıklıyor. “Semtleri, mahalleleri, caddeleri ve sokaklarıyla A’dan Z’ye” diyen üst başlığından anlaşılacağı gibi kitap alfabetik olarak hazırlanmış. Büyük boy 944 sayfalık bu eserde, 2506 madde ve 353 güncel fotoğraf bulunuyormuş.

Tarihi 2700 yıl öncesine dayanan, 1500 yıl öncesinden itibaren “72 millet”in yaşadığı şehirde 39 ilçe, 41 belediye, 151 köy, 817 mahalle, 60 bin civarında sokak ve cadde bulunuyormuş. Zaman içinde yönetimler değiştikçe semtlerin, sokakların adı da değişmiş. Cumhuriyet’ten sonra önemli kişilerin adları sokaklara verilmiş, eski sokak ve cadde isimleri belleklerden silinmiş. “Önemli kişiler”in ne denli önemli olduklarını Hürel’in maddelerinde görüyorsunuz. Sokaklara kişi adı konmada bir denge ya da önem sırası olmadığı da anlaşılıyor. Haldun Hürel’in giriş yazısında belirttiğine göre 1927’de 6215 sokağın adı değiştirilmiş. İsim değiştirme bir anlamda Cumpuriyet ideolojisini yerleştirmek için yapılan bir eylem olarak da görülüyor.

İstanbul’un sokaklarının birbirinden ilginç, hemen hepsi içinde bir öykü barındıran sokakları var; Ahımşahım, Atgeçmez, Atlı Ases, Attandüşen Ali Ağa, Bağrıyanık, Balyemez, Bayıldım Yokuşu, Biçimsiz Merdiven, Bolahenk Nuri, Canfeda Çıkmazı, Çaçaron, Deve Bağırtan, Güvercinli Merdiven, Kahkaha Çiçeği, Kemikli Burun, Kokoroz, Nane Molla, Takatuka, Tavukuçmaz... İktidarların, belediyelerin artık isim değiştirme sevdasından vazgeçmesi ve bu İstanbul’a has isimlerin korunması gerek.

Haldun Hürel’in İstanbul'un Ansiklopedik Öyküsü bir başvuru kitabı. Her baskısında da gelişeceği, eksiklerinin, hatalarının azalacağı öngörülebilir. 60.000 sokaktan ancak 2506 madde çıktığına göre gittikçe büyüyecek bir çalışma... Her yeni bakısını merakla bekleyeceğim.

07.10.2010

Yorumlar