Romantik Komünist



Nâzım Hikmet, hakkında çok yazılan, araştırma yapılan şairlerdendir. Birçok yerli ve yabancı yazar da çeşitli zamanlarda biyografisini yazmış. Her yeni çalışma bu büyük şair hakkında yeni bilgiler edinmemize, hayatının daha ince ayrıntılarına girmemizi sağlıyor. Saime Göksu ve Edward Timms’in Romantik Komünist (Temmuz 2011, çev. M. Barış Gümüşbaş, Yapı Kredi yay.) adlı kitapları da bu çalışmaların en önemlilerinden. Romantik Komünist’in bir özelliği de İngilizce’de yazılmış ilk Nâzım Hikmet biyografisi olması. İngilizcede ilk olmasını önemsememizin nedeni 1950’lerden itibaren Dünya çapında ünlenen Nâzım Hikmet'in İngilizce konuşulan ülkelerde yeterince tanınmamasıdır. Şiirlerinin İngilizcede kitap olarak yayımlanması da diğer dillere göre geç olmuş.
Göksu ve Timms esas ilgi alanları edebiyat olmamasına rağmen (Göksu psikolojik danışman, Timms tarih araştırmacısı) büyük bir özveri ile on yıllık bir araştırma sonucunda bu kitabı yazmışlar. Göksu ve Timms, bir biyografi yazımında olması gerektiği gibi hem ulaşabildikleri tüm kaynakları dikkate almışlar hem de Nâzım Hikmet’le ilgili bilgi alabilecekleri hemen herkesle görüşmüşler. 1988’de başlayan araştırma 1999’da İngiltere’de ve ardından ABD’de kitap olarak yayımlanmış. YKY baskısında belirtilmemiş ama türkçede de ilk yayım tarihi 2001 (Doğan Kitap).
Romantik Komünist’te Nâzım Hikmet'in yaşam öyküsü özel hayatı ve siyasi faaliyetlerinin de ayrıntılarına girerek kronolojik olarak anlatılırken ona koşut olarak eserlerinin yazılış koşulları, edebi çevrelerde nasıl karşılandıkları da anlatılıyor. Zaten Nâzım Hikmet gibi yaşamı ve eseri arasında büyük bağlar olan bir sanatçı için başka bir yol düşünülemezdi. Göksu ve Timms, tüm bunların arka planında Dünya’daki ve Türkiye’deki siyasi hayatı da anlatarak şairin yaşadıklarını o zamanın ruhu içinde daha iyi kavramayı sağlıyor. Tanıtımında belirtildiği gibi; “Nâzım Hikmet'le ilgili hiçbir ön bilgiye sahip olmayan okuyucular, bu kapsamlı ama okunması hayli rahat ve kolay çalışma sayesinde, onun eserine iyi bir giriş yapmış olacaklar.” Tabii Nâzım Hikmet hakkında yeterince bilgi sahibi olduklarını düşünenler için de ilk kez öğrenecekleri birçok bilgi ve ayrıntının yanında yanlış bilgileri düzeltecek yeni kaynaklar var kitapta.
Romantik Komünist’in başında ünlü Sovyet şairi Yevgeni Yevtuşenko’nun bir yazısı var. Yevtuşenko, yakından tanıdığı Nâzım Hikmet’in 1950’lerde Stalin döneminde yaşadığı şaşkınlıkları, var olan yönetimin “sosyalist” değil “diktatöryal” olduğu görüşüne varmasını ve bu uygulamalara karşı verdiği tepkileri anlatıyor. Yevtuşenko’nun bu sunuşunun kitap sanki sadece Nâzım Hikmet’in SSCB’de yaşadığı yılları konu ediyormuş izlenimi yarattığını söylemeliyim ki bu izlenim yanlıştır. Mutlaka yayımlanacaksa bu yazı kitabın sonunda yer alsaymış daha doğru olurmuş. Memet Fuat’ın Türkçe baskıya yazdığı önsöz çok daha bilgi verici ve içten.
Bu tip çalışmalar zamanla geliştirilebilecek niteliktedir. Özellikle son on yılda Tüstav ve tüm eserlerinin yayımcısı Yapı Kredi Yayınları, Nâzım Hikmet’in biyografisine yeni bilgiler sağlayan önemli yayınlar yaptılar, yapıyorlar. Örneğin Nâzım Hikmet’in 1950’li yıllarda TKP ile ilişkisinin sadece Bizim Radyo ile sınırlı olmadığını öğrendik. Yeni basımlar yapılmadan önce tekrar gözden geçirilirse Romantik Komünist bu tip yeni bilgilerle daha da zenginleşebilir diye düşünüyorum.
Saime Göksu ve Edward Timms’in Romantik Komünist’i bence Memet Fuat’ın biyografi çalışması ile birlikte (2000, Adam yay.) Nâzım Hikmet hakkında yazılmış en önemli ve kapsamlı iki kaynaktan biri. Nâzım Hikmet hakkında önemli ve güvenilir bir kaynak olmasının yanında keyifle, merakla ve yeni bilgiler edinerek okunan bir çalışma.
11.08.2011

Yorumlar