2012’de Türk Edebiyatı



Türkiye’de kitap üretimi düzenli bir şekilde artıyor. Bu yıl da hem üretilen kitap adedi hem de başlık sayısı açısından rekor kırılacak. Yayımlanan kitap çeşidi 50.000’e doğru gidiyor. Bu kitapların önemli bir bölümünü de kültür, sanat ve edebiyat kitapları oluşturuyor. Bu kitap enflasyonu içinden iyi ve nitelikli kitapları seçip okumak da onları tanıtmak da pek kolay değil. Yıl içinde yayınlanmış kitapları gözden geçirip bir hatırlatma yapmayı bu nedenle önemsiyorum.   
Şiir
Şiir yine internet sitelerinde, dergilerde ve tabii yıllık tartışmalarında hayat bulurken kitaplaşan ürünler her zamanki gibi kitapçıların pek ilgisine mazhar olamadı. Ama bu durum yine çok sayıda şiir kitabının yayımlanmasını engellemedi. Kayda değer şiir kitaplarının sayısı iki yüze ulaştı. Genç şairlerin şiir kitapları yayımlatma hızı ilgiye değer bir düzeye ulaştı.  
Hilmi Yavuz yara temalı, tasavvufa göndermelerle örülü şiirlerden oluşan Yara Şiirleri’ni yayımladı (Yapı Kredi). Yılın en kalın kitabı yine Cahit Koytak imzalıydı. 416 sayfalık ciltte caz ve blues esintili şiirlerini Cazın Irmakları (Timaş) adıyla biraraya getirmişti Koytak. Çok az yazan, yazdığından da az yayımlatan Barış Pirhasan Aşkla Kedi Arasındaki Yedi Benzerlik’le (Sözcükler) en çok sözü edilen şairlerden oldu. Yıl içinde Yedi Kitaptan Seçtiklerim (Mühür) adıyla seçme şiirlerini yayımlayanTuğrul Tanyol annesine adadığı şiirlerinin yer aldığı Öncesi ve Sonrası (Yapı Kredi) ile okur karşısına çıktı. Adnan Özer Seçme Şiirler’ini (Özgür) yayımladı. Sami Baydar’ın ani ve erken ölümü nedeniyle yayımlandığını göremediği ve yeni kitabı Vücut Her Zaman Savaşır’ın da yer aldığı toplu şiirleri Dünya İnancı (Yapı Kredi) bu sessiz ve derinden giden şairin önemine dikkati çekti. Geçen yıl kaybettiğimiz Hulki Aktunç ve Gültekin Emre’nin birbirlerine yazdıkları ve daha önce yayımlanmamış şiirleri Opus’ta (Sel) biraraya geldi. İhsan Deniz’in Suya Kanat’ı (Mühür) “Şairin muhtemelen son şiir kitabı” ibaresiyle yayımlandı. Şükrü Erbaş beş yıl aradan sonra Bağbozumu Şarkıları’nı (Kırmızıkedi Yayınları, 2012) yayımladı. Seyyidhan Kömürcü uzunca bir sesizlikten sonra Dünya Lekesi (Everest) ile geldi. Mahmut Temizyürek’in Babil Cazcıları (Everest), İbrahim Tenekeci’nin Kimsenin Kalbi (Profil), Gökçenur Ç’nin Sırtında Bunca Sözcükle (Yitik Ülke), Cenk Gündoğdu’nun ilk kitabı Issız (Kırmızı Kedi), Kemal Yanar’ın Karanlık’ta Çiçekler (Granada), Aslı Serin’in Dans Etmesek de Olur (160. Kilometre), Oya Uysal’ın Uzak Olan Sendin (Yapı Kredi), Cem Uzungüneş’in Korkuluk (160. Kilometre) ve Ömer Erdem’in Kör’ü (Everest yay.) yılın diğer kayda değer kitaplarıydı.

Öykü
Öyküde genç yazarların atağı dikkati çekiciydi. Demir Özlü bütün öykülerini Sürgün Küçük Bulutlar’ı adıyla tek ciltte topladı (Yapı Kredi). İzzet Yasar da tüm öykülerini Camdan Mezbahalar adıyla yayımladı (Yitik Ülke). Başar Başarır yedi yıl aradan sonra düzen bozulursa ne olur sorusuna cevap aradığı öykülerini biraraya getirdiği Düzenboz’u (Geniş Kitaplık) çıkardı. Ahmet Büke kısa ama etkileyici öykülerinden oluşan Cazibe İstasyonu’nda (Can) evrenimizi Anadolu’dun gözden ırak köylerine, mezralarına, dağlara doğru genişletti. Sine Ergün’ün kısacık öyküleri kısa cümlelerle, yalın ve gerçekçi bir anlatımla kurduğu Bazen Hayat (Can yay.) ikinci kitabıydı. Bir ikinci kitap da Pelin Buzluk’un gündelik hayatın gözden kaçan ayrıntılarından çıkan öykülerden oluşan Kanatları Ölü Açıklığında’ydı (Can).
Şenay Eroğlu Aksoy’un ilk kitabı Evlerin Yüreği (Yapı Kredi) kendine has ve incelikli anlatımıyla dikkati çekti. Mahir Ünsal Eriş’in 80’li yılların bir sahil kasabasından ilk gençlik öyküleri anlattığı sert gerçekçi hikayelerinden oluşan ilk kitabı Bangır Bangır Ferdi Çalıyor Evde...’ydi (İletişim). Murat Yalçın’ın Karga Zarif (Can), Şule Gürbüz’ün Coşkuyla Ölmek (İletişim), Birgül Oğuz’un Hah (Metis), Gökhan Yılmaz’ın ilk kitabı Biraz Kuşlar Azıcık Allah (Yapı Kredi) ve Murathan Mungan’ın hazırladığı, önemli öykücülerinizin katkıda bulunduğu Bir Dersim Hikayesi derlemesi (Metis) çok konuşulan kitaplardandı.

Deneme-Eleştiri
Eleştiri açısından çok verimli bir yıl geçirdik. Özellikle akademisyenlerin katkıları dikkati çekiyordu. Hüseyin Cöntürk’ün kendine has ve farklı açıdan yaklaşımıyla yaptığı değerlendirmeleri ile beyitler üzerine yoğunlaştığı Divan Şiiri Üzerine Denemeler’i (Yapı Kredi) yılın en ilginç eleştiri çalışmasıydı. Orhan Koçak’ın dergilerde kalmış Çağdaş Türk şiiri üzerine yazdığı yazılarının derlemesi Kopuk Zincir (Metis) adıyla yayınlandı. Orhan Pamuk’un “Masumiyet Müzesi” müzesinin öyküsünü anlatırken romanın sırlarını da verdiği Şeylerin Masumiyeti (İletişim) içeriği kadar baskısıyla da göz doldurdu. Şavkar Altınel gezi yazılarının yeni cildi Mavi Defter’de (Yapı Kredi) anlatıya uzanan denemelerle Avrupa kentlerine yolculuklarını anlatıyordu.
Ayfer Tunç’un Memleket Hikayeleri (İletişim), Enis Batur’un  müzikten resme, sinemadan şehirlere gözlemlerini aktardığı Rakım Sıfır (Kırmızı Kedi), İskender Pala’nın aşkın aşamalarını edebi referanslarla anlattığı ve çoksatan Aşka Dair (Kapı), Behçet Çelik’in Türk hikayeciliği üzerine incelemelerinden oluşan Ateşe Atılmış Çiçek (Can yay.), Ali Çolak’ın şairlerimiz hakkında birbirinden ilginç bilgileri tatlı dille anlattığı Şair Dediğin (Kapı) diğer dikkati çeken kitaplardı.

Türk Romanında ilk on bir
2012’de de roman yine en çok üretilen ve okunan tür oldu. Canan Tan’ın Issız Erkekler Korosu (Altın Kitaplar), Buket Uzuner’in Su (Everest), Turgut Özakman’ın Şu Çılgın Türkler – Kıbrıs (Bilgi), Ayşe Kulin’in Bora’nın Kitabı (Everest), Ahmet Ümit’in Sultanı Öldürmek (Everest), Hande Altaylı’nın Kahperengi (Doğan Kitap) bu yılın çoksatan romanlarından aklımızda kalanlardı. Listelerdeki roman dışındaki iki kitap Elif Şafak’ın yazılarını derlediği Şemspare (Doğan Kitap) ve Ayşe Kulin’in Saklı Şiirler’iydi (Everest). Ayşe Kulin sayesinde uzun yıllar sonra bir şiir kitabı çok satanlar arasına girdi.
Perihan Mağden’in bir pop starla hayranının yaşadıklarını anlattığı Yıldız Yaralanması (Everest), Oya Baydar’ın geçmişini arayan bir sanatçının Dersim’e uzanan öyküsünü anlattığı O Muhteşem Hayatınız (Can yay.), Cumhur Orancı’nın yıllar önce işlenmiş bir travesti cinayeti etrafında gelişen ve hiç kimsenin masum olmadığı Acı Düşler Bulvarı (Ayrıntı), Mehmet Erte’nin klasik romanın tüm ögelerini reddettiği, kahramanı, kurgusu, konusu olmayan ilk romanı Sahte (Yapı Kredi), Mizah dergilerindeki yazıları ile tanıdığımız Barış Uygur’un ilk polisiyesi Feriköy Mezarlığı’nda Randevu’da (İletişim) ilgiyle okuduğumuz romanlardı.
2011’in ilk on birini ise şöyle oluşturdum; 1. Yaşar Kemal’in Bir Ada Hikayesi’ni sonlandırdığı Çıplak Deniz Çıplak Ada (Yapı Kredi);  2. İhsan Oktay Anar’ın “Baba, oğul, kutsal ruh” üçlemesine gönderme yapan, Dünya’nın altı günde kurulup yedinci günde dinlenilmesini anıştıran anlatısı Yedinci Gün (İletişim); 3. Akif Kurtuluş’un zoraki konuk olan bir avukatla bir istihbaratçının kesişen hikayeleri üzerinden “Kürt Sorunu”na barışçı bir yaklaşım getirdiği Mihman (İletişim); 4. Nazan Bekiroğlu’nun şiirsel bir anlatımla üç aşk hikayesinin izini sürdüğü yol romanı Nar Ağacı (Timaş), 5. Barış Bıçakçı’nın bir yazar adayının ilk romanının basılıp basılmayacağının cevabını yayınevinden beklerken kendi kendisiyle giriştiği hesaplaşmayı anlattığı Sinek Isırıklarının Müellifi (İletişim); 6. Behçet Çelik’in “bu hayatttan kurtulmak istiyorum” cümlesinin kuvveden fiile geçtiği Soluk Bir An (Can yay.); 7. Haydar Karataş’ın Dersim’e içeriden ve içten bakışı On İki Dağın Sırrı (İletişim); 8. Faruk Duman’ın doğayı elde etmek, ona hakim olmak ve yok etme içgüdüsü üzerine anlatısı Ve Bir Pars Hüzünle Kaybolur (Can yay.); 9. Murat Gülsoy’un düşle yaşamın, kurmaca ile gerçeğin birbirine karıştığı Baba Oğul ve Kutsal Roman (Can yay.); 10. İbrahim Yıldırım’ın bir semtin dönüşümünü bir meddah aracılığıyla anlattığı Nişantaşı Suare (Doğan Kitap); 11. Yaşarken kıymeti bilinmemiş belki de tek romancı Nahid Sırrı Örik’in kadın erkek ilişkilerine kötülük kavramıyla yaklaştığı Gece Olmadan (Oğlak).
27.12.2012

Yorumlar