Türkiye’de kitap üretimi düzenli
bir şekilde artıyor. Bu yıl da hem üretilen kitap adedi hem de başlık sayısı
açısından rekor kırılacak. Yayımlanan kitap çeşidi 50.000’e doğru gidiyor. Bu
kitapların önemli bir bölümünü de kültür, sanat ve edebiyat kitapları
oluşturuyor. Bu kitap enflasyonu içinden iyi ve nitelikli kitapları seçip
okumak da onları tanıtmak da pek kolay değil. Yıl içinde yayınlanmış kitapları
gözden geçirip bir hatırlatma yapmayı bu nedenle önemsiyorum.
Şiir
Şiir yine internet sitelerinde,
dergilerde ve tabii yıllık tartışmalarında hayat bulurken kitaplaşan ürünler
her zamanki gibi kitapçıların pek ilgisine mazhar olamadı. Ama bu durum yine
çok sayıda şiir kitabının yayımlanmasını engellemedi. Kayda değer şiir
kitaplarının sayısı iki yüze ulaştı. Genç şairlerin şiir kitapları yayımlatma
hızı ilgiye değer bir düzeye ulaştı.
Hilmi Yavuz yara temalı,
tasavvufa göndermelerle örülü şiirlerden oluşan Yara Şiirleri’ni yayımladı (Yapı Kredi). Yılın en kalın kitabı yine
Cahit Koytak imzalıydı. 416 sayfalık ciltte caz ve blues esintili şiirlerini Cazın Irmakları (Timaş) adıyla biraraya
getirmişti Koytak. Çok az yazan, yazdığından da az yayımlatan Barış Pirhasan Aşkla Kedi Arasındaki Yedi Benzerlik’le
(Sözcükler) en çok sözü edilen şairlerden oldu. Yıl içinde Yedi Kitaptan Seçtiklerim (Mühür) adıyla seçme şiirlerini
yayımlayanTuğrul Tanyol annesine adadığı şiirlerinin yer aldığı Öncesi ve Sonrası (Yapı Kredi) ile okur
karşısına çıktı. Adnan Özer Seçme Şiirler’ini
(Özgür) yayımladı. Sami Baydar’ın ani ve erken ölümü nedeniyle yayımlandığını
göremediği ve yeni kitabı Vücut Her Zaman
Savaşır’ın da yer aldığı toplu şiirleri Dünya
İnancı (Yapı Kredi) bu sessiz ve derinden giden şairin önemine dikkati çekti.
Geçen yıl kaybettiğimiz Hulki Aktunç ve Gültekin Emre’nin birbirlerine
yazdıkları ve daha önce yayımlanmamış şiirleri Opus’ta (Sel) biraraya geldi. İhsan Deniz’in Suya Kanat’ı (Mühür) “Şairin muhtemelen son şiir kitabı” ibaresiyle
yayımlandı. Şükrü Erbaş beş yıl aradan sonra Bağbozumu Şarkıları’nı (Kırmızıkedi Yayınları, 2012) yayımladı.
Seyyidhan Kömürcü uzunca bir sesizlikten sonra Dünya Lekesi (Everest) ile geldi. Mahmut Temizyürek’in Babil Cazcıları (Everest), İbrahim
Tenekeci’nin Kimsenin Kalbi (Profil),
Gökçenur Ç’nin Sırtında Bunca Sözcükle
(Yitik Ülke), Cenk Gündoğdu’nun ilk kitabı Issız
(Kırmızı Kedi), Kemal Yanar’ın Karanlık’ta
Çiçekler (Granada), Aslı Serin’in Dans
Etmesek de Olur (160. Kilometre), Oya Uysal’ın Uzak Olan Sendin (Yapı Kredi), Cem Uzungüneş’in Korkuluk (160. Kilometre) ve Ömer
Erdem’in Kör’ü (Everest yay.) yılın
diğer kayda değer kitaplarıydı.
Öykü
Öyküde genç yazarların atağı
dikkati çekiciydi. Demir Özlü bütün öykülerini Sürgün Küçük Bulutlar’ı adıyla tek ciltte topladı (Yapı Kredi).
İzzet Yasar da tüm öykülerini Camdan
Mezbahalar adıyla yayımladı (Yitik Ülke). Başar Başarır yedi yıl aradan
sonra düzen bozulursa ne olur sorusuna cevap aradığı öykülerini biraraya
getirdiği Düzenboz’u (Geniş Kitaplık)
çıkardı. Ahmet Büke kısa ama etkileyici öykülerinden oluşan Cazibe İstasyonu’nda (Can) evrenimizi Anadolu’dun
gözden ırak köylerine, mezralarına, dağlara doğru genişletti. Sine Ergün’ün kısacık
öyküleri kısa cümlelerle, yalın ve gerçekçi bir anlatımla kurduğu Bazen Hayat (Can yay.) ikinci kitabıydı.
Bir ikinci kitap da Pelin Buzluk’un gündelik hayatın gözden kaçan
ayrıntılarından çıkan öykülerden oluşan Kanatları
Ölü Açıklığında’ydı (Can).
Şenay Eroğlu Aksoy’un ilk kitabı Evlerin Yüreği (Yapı Kredi) kendine has
ve incelikli anlatımıyla dikkati çekti. Mahir Ünsal Eriş’in 80’li yılların bir sahil
kasabasından ilk gençlik öyküleri anlattığı sert gerçekçi hikayelerinden oluşan
ilk kitabı Bangır Bangır Ferdi Çalıyor
Evde...’ydi (İletişim). Murat Yalçın’ın Karga
Zarif (Can), Şule Gürbüz’ün Coşkuyla
Ölmek (İletişim), Birgül Oğuz’un Hah
(Metis), Gökhan Yılmaz’ın ilk kitabı Biraz
Kuşlar Azıcık Allah (Yapı Kredi) ve Murathan Mungan’ın hazırladığı, önemli
öykücülerinizin katkıda bulunduğu Bir
Dersim Hikayesi derlemesi (Metis) çok konuşulan kitaplardandı.
Deneme-Eleştiri
Eleştiri açısından çok verimli
bir yıl geçirdik. Özellikle akademisyenlerin katkıları dikkati çekiyordu. Hüseyin
Cöntürk’ün kendine has ve farklı açıdan yaklaşımıyla yaptığı değerlendirmeleri
ile beyitler üzerine yoğunlaştığı Divan
Şiiri Üzerine Denemeler’i (Yapı Kredi) yılın en ilginç eleştiri
çalışmasıydı. Orhan Koçak’ın dergilerde kalmış Çağdaş Türk şiiri üzerine
yazdığı yazılarının derlemesi Kopuk
Zincir (Metis) adıyla yayınlandı. Orhan Pamuk’un “Masumiyet Müzesi”
müzesinin öyküsünü anlatırken romanın sırlarını da verdiği Şeylerin Masumiyeti (İletişim) içeriği kadar baskısıyla da göz
doldurdu. Şavkar Altınel gezi yazılarının yeni cildi Mavi Defter’de (Yapı Kredi) anlatıya uzanan denemelerle Avrupa
kentlerine yolculuklarını anlatıyordu.
Ayfer Tunç’un Memleket Hikayeleri (İletişim), Enis
Batur’un müzikten resme, sinemadan
şehirlere gözlemlerini aktardığı Rakım
Sıfır (Kırmızı Kedi), İskender Pala’nın aşkın aşamalarını edebi
referanslarla anlattığı ve çoksatan Aşka
Dair (Kapı), Behçet Çelik’in Türk hikayeciliği üzerine incelemelerinden
oluşan Ateşe Atılmış Çiçek (Can
yay.), Ali Çolak’ın şairlerimiz hakkında birbirinden ilginç bilgileri tatlı
dille anlattığı Şair Dediğin (Kapı)
diğer dikkati çeken kitaplardı.
Türk Romanında ilk on bir
2012’de de roman yine en çok
üretilen ve okunan tür oldu. Canan Tan’ın Issız
Erkekler Korosu (Altın Kitaplar), Buket Uzuner’in Su (Everest), Turgut Özakman’ın Şu
Çılgın Türkler – Kıbrıs (Bilgi), Ayşe Kulin’in Bora’nın Kitabı (Everest), Ahmet Ümit’in Sultanı Öldürmek (Everest), Hande Altaylı’nın Kahperengi (Doğan Kitap) bu yılın çoksatan romanlarından aklımızda
kalanlardı. Listelerdeki roman dışındaki iki kitap Elif Şafak’ın yazılarını
derlediği Şemspare (Doğan Kitap) ve
Ayşe Kulin’in Saklı Şiirler’iydi
(Everest). Ayşe Kulin sayesinde uzun yıllar sonra bir şiir kitabı çok satanlar
arasına girdi.
Perihan Mağden’in bir pop starla
hayranının yaşadıklarını anlattığı Yıldız
Yaralanması (Everest), Oya Baydar’ın geçmişini arayan bir sanatçının
Dersim’e uzanan öyküsünü anlattığı O
Muhteşem Hayatınız (Can yay.), Cumhur Orancı’nın yıllar önce işlenmiş bir
travesti cinayeti etrafında gelişen ve hiç kimsenin masum olmadığı Acı Düşler Bulvarı (Ayrıntı), Mehmet
Erte’nin klasik romanın tüm ögelerini reddettiği, kahramanı, kurgusu, konusu
olmayan ilk romanı Sahte (Yapı
Kredi), Mizah dergilerindeki yazıları ile tanıdığımız Barış Uygur’un ilk
polisiyesi Feriköy Mezarlığı’nda Randevu’da
(İletişim) ilgiyle okuduğumuz romanlardı.
2011’in ilk on birini ise şöyle
oluşturdum; 1. Yaşar Kemal’in Bir Ada Hikayesi’ni sonlandırdığı Çıplak Deniz Çıplak Ada (Yapı Kredi); 2.
İhsan Oktay Anar’ın “Baba, oğul, kutsal ruh” üçlemesine gönderme yapan,
Dünya’nın altı günde kurulup yedinci günde dinlenilmesini anıştıran anlatısı Yedinci Gün (İletişim); 3. Akif
Kurtuluş’un zoraki konuk olan bir avukatla bir istihbaratçının kesişen
hikayeleri üzerinden “Kürt Sorunu”na barışçı bir yaklaşım getirdiği Mihman (İletişim); 4. Nazan
Bekiroğlu’nun şiirsel bir anlatımla üç aşk hikayesinin izini sürdüğü yol romanı
Nar Ağacı (Timaş), 5. Barış
Bıçakçı’nın bir yazar adayının ilk romanının basılıp basılmayacağının cevabını
yayınevinden beklerken kendi kendisiyle giriştiği hesaplaşmayı anlattığı Sinek Isırıklarının Müellifi (İletişim);
6. Behçet Çelik’in “bu hayatttan kurtulmak istiyorum” cümlesinin kuvveden fiile
geçtiği Soluk Bir An (Can yay.); 7.
Haydar Karataş’ın Dersim’e içeriden ve içten bakışı On İki Dağın Sırrı (İletişim); 8. Faruk Duman’ın doğayı elde etmek,
ona hakim olmak ve yok etme içgüdüsü üzerine anlatısı Ve Bir Pars Hüzünle Kaybolur (Can yay.); 9. Murat Gülsoy’un düşle
yaşamın, kurmaca ile gerçeğin birbirine karıştığı Baba Oğul ve Kutsal Roman (Can yay.); 10. İbrahim Yıldırım’ın bir
semtin dönüşümünü bir meddah aracılığıyla anlattığı Nişantaşı Suare (Doğan Kitap); 11. Yaşarken kıymeti bilinmemiş
belki de tek romancı Nahid Sırrı Örik’in kadın erkek ilişkilerine kötülük
kavramıyla yaklaştığı Gece Olmadan (Oğlak).
27.12.2012
Yorumlar