Necatigil’in Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü’ne ve YKY’nin
Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi’ne bakarsanız Nâzım Hikmet’in
ilk kitabı 1929’da yayımlanan 835 Satır’dır. Nâzım Hikmet Vakfı’nın www.nazimhikmet.org.tr adresindeki Öner Yağcı’nın hazırladığı
Bibliyografya’ya göre ise Nâzım Hikmet’in ilk kitabı Güneşi İçenlerin Türküsü ve 1928’de Bakü’de yayımlanmış.
Temmuz 2010’da NTV Tarih Dergisi’nde kitap koleksiyoncusu
Haluk Oral Nâzım Hikmet’in ilk şiir kitabı Dağların
Havası’nı bulduğunu duyurmuş. Dağların
Havası “eski yazı yani Osmanlıca. Akbaba
Neşriyat’ın bir numaralı kitabı olarak 1925 yılında çıkmış piyasaya. Zaten
içindeki şiir de Akbaba’da tefrika edilen uzun bir şiir” diye açıklıyor Haluk
Oral. Dağların Havası’nın kayıtlara
geçmemesinin en önemli sebebi kitabın kapağında veya içinde şairin adının bulunmaması.
Şiir Akbaba Dergisi’nde ‘Kartal’ mahlası ile tefrika edilmiş.
nazimhikmet.gen.tr ‘deki Bayram Özdem imzalı nota göre Dağların Havası, Seyfettin Özege’nin Eski Harflerle Basılmış Türkçe Eserler
Kataloğu’nda Yusuf Ziya Ortaç’ın eseri olarak görüldüğü için Nâzım Hikmet’in
eserleri arasında sayılmamış. Bilim ve Sanat dergisinin 1982 tarihli 18.
sayısında Kemal Sülker “Nâzım Hikmet’in Bilinmeyen Bir Manzum Romanı” başlıklı
yazısıyla eserin Nâzım Hikmet’e ait olduğunu belirtmiş ve şairin daha sonraki
toplu basımlarında bu uzun şiir yer almış. Bayram Özdem Dağların Havası’nın Librairie de Pera’nın 22 Aralık 2002 tarihindeki
45. Müzayedesinde “Nazım Hikmet’in ilk şiir kitabı” ibaresiyle satışa
sunulduğunu da belirtiyor.
tr.wikipedia.org’a göre 835 Satır’dan önce Nâzım Hikmet’in iki kitabı var. 1925’de Arap
alfabesi ile Dağların Havası ve 1928’de
Güneşi İçenlerin Türküsü yayınlanmış.
Wikipedia’da “1924'te Moskova'da yayınlanan ilk şiir kitabı 28 Kanunisani sahnelendi” cümlesi de
geçiyor. Bu bilgi doğru olarak kabul edilip yüzlerce internet sitesine aynen
alıntılandığı gibi köşe yazılarında da kullanılmış. 28 Kanunisani’yi Nâzım Hikmet’in Mustafa Suphi ve
Yoldaşları’nın katledilmesi üzerine 1923’de Moskova’dayken yazdığı şiir olarak
biliyoruz. Kitap olarak basıldığına dair bir veri ise yok.
Sol Gazetesi Kitap ekinde Tolga Gürocak “Nâzım Hikmet’in ilk
kitabı hangisi?”
diye sorup Nâzım Hikmet'in ilk kitabının Kıreml adıyla ve Arap alfabesi ile Rusya'da
yayınlanmış olabileceğini yazdı ve kaynak olarak da Seyfettin Özege’nin katalogunu
gösterdi (4.09.2013). Katalogda 25023. kitap olarak “ Kıreml (Kremlin) Lahuti –
Nuşirevanzâde Ziynetullah – Nazım Hikmet [Ran] Moskova Yıl: 1923 Matbaa:
Merkezî Şark Neşriyatı, 32 sayfa” bilgisi var. 1923’te Nâzım Hikmet Moskova’da.
Nuşirevanzâde Ziynetullah Türkiyeli bir Tatar, Abolqāsem Lahūtī Tacikistan kökenli ünlü bir Marksist devrimci ve şair.
Aynı tarihlerde Rusya’dalar. Qasidai
Kremel (Ode to the Kremlin, 1923) adlı bir kitap da Lahūtī’nin eserleri arasında sayılıyor. Üç arkadaş birlikte bir
kitap mı yazdılar yoksa Ziynetullah ve Nâzım Hikmet Lahūtī’nin eserini Türkçe’ye mi çevirdi? Bilemiyoruz.
Konuyu danıştığım Nâzım Hikmet araştırmacısı M.Melih Güneş
haklı olarak “Elle tutulmayan, gözle görülmeyen belge söylentide kalır” diyor.
Seyfettin Özege’nin görmediği kitabı kataloguna almayacağını düşünerek “Kremlin
Nâzım Hikmet’in ilk kitabı mı?” diye sormadan edemiyoruz.
30.10.2013
Yorumlar