Şiir
2013’ün sürprizi Gülten Akın’ın yeni şiirlerinden oluşan
“Beni Sorarsan”dı (Yapı Kredi yay.). Cevat Çapan’ın insanın doğa ve Dünya ile
ilişkisini işlediği şiirlerden oluşan “Su Sesi” (Yapı Kredi yay.) ise şairin
okuruna 80. yaş armağanıydı.
Yılmaz Erdoğan’ın “Kelebeğin Rüyası” filmi genç yaşta ölen
iki şairi tekrar hatırlatmakla kalmadı, şiirin yıllar sonra çok satarlar
listelerine girmesini de sağladı. Muzaffer Tayyip Uslu’nun yayımlanmış tek şiir
kitabı “Şimdilik” (Yapı Kredi yay.) yeniden basıldı. 22 yaşında ölen Rüştü
Onur’un mektupları ve şiirleri “Mektubun Avucumda” (Kaynak yay.) adıyla
derledi. Salâh Birsel’in derlediği “Rüştü Onur” (Sel yay.) kitabı yeniden
basıldı.
70’li yıllarda yazmaya başlayan Mahir Öztaş 1983’te
yayımlanan ilk kitabı “Unutulmak Tozları” ile otuz yıldır yazdığı şiirleri
“Kuralların Saat”nde biraraya getirdi (Yapı Kredi yay.) Veysel Çolak “O Zaman
Bitti” (Hayal yay.), Abdülkadir Budak “Okyanus Görmüş Gemi” (Yazılı Kağıt), Ali
Günvar “Ricatlar Kitabı” (Mühür Kit.), Celal Soycan “Kün” (Şiirden yay.), Metin
Cengiz “Yeryüzü Halleri” (Şiirden yay.), Hüseyin Haydar toplumcu ve isyancı
tavrını sürdürdüğü “İsyan Makamı” (Kaynak yay.), Mehmet Yaşın “Evden Kaçan
Çocuk” (Yapı Kredi yay.), küçük İskender bir aşkı kendine has imgelerle
anlattığı “Ali” (Sel yay.), Metin Kaygalak “”Doğu Kapısındaki Jonglör” ( Avesta
Yay), Kemal Varol genç yaşta şiiri noktalıyor mu kuşkusu yaratan toplu şiirleri
“Bakiye”yi (Sel yay.) yayımladı,
İkaros Yayınları ‘2000’ler Şiirinde Yürüyüş…’ başlığı
altında Şeref Bilsel, Betül Dünder, Ayşe Nalan, Emel İrtem, Mustafa Atapay,
Hasip Bingöl gibi şairlerin yeni kitaplarından oluşan sekiz kitap yayımladı. Onur
Caymaz’ın “Pervaneyle Yaren” (Tekin yay.), Mehmet Can Doğan’ın “Üvey İkiz”
(Yapı Kredi yay.), çoktandır sesi çıkmayan Uğur Aktaş’ın “Kendi ile Ben” (Yitik
Ülke), Mustafa Fırat’ın “Karanlık Şiirler” (Mühür Kit.), Fırat Caner’in Cevdet
Kudret Şiir Ödüllü “Zeval”i (Yasak Meyve yay.) , Emre Polat’ın ilk kitabı
“Vukuat Var” (Mühür Kit.) yılın dikkati çeken diğer kitaplarıydı.
Öykü
Yılın öykü – deneme kitabı Ercan Kesal’ın kavramlardan,
imgelerden yola çıkarak çocukluk, ilk gençlik ve doktorluk yılarından öyküler
anlattığı, çoksatar listelerine de giren “Peri Gazozu”ydu (İletişim yay.). Yılın
en eğlenceli öykü kitabı ise Murat Yalçın’ın bir edebiyat dergisi editörüne
gelen hayali mektupları kaleme aldığı öykü ile deneme arasında bağlar da kuran
“İçimde Oğuz Atay İle Orhan Gencebay İkizi Yaşıyor”du (Can yay.).
Faruk Duman, “Baykuş Virane Sever”de (Can yay.) bir çocuğun bakış
açısından öyküler anlatıyordu. “İkiye
Kadar Sayamamak”ta (Yapı Kredi yay.) Gökhan Arslan anlattığı olaylar kadar
dildeki arayışları ile de dikkati çekti. Alper Atalan “Mart”ta (İletişim yay.)
birbirine bağlı öykülerde yalnız yaşayan kahramanın günlük yaşamında başından
geçenleri ironik bir dille anlatıyordu. “Olduğu Kadar Güzeldik”te (İletişim
yay.) Mahir Ünsal Eriş, Erdek’ten, Bandırma’dan Ankara’ya Samsun’a uzanan
öyküler anlatıyordu.
Başar Başarır’ın “Teklifinizle İlgilenmiyorum” (Can yay.),
Refik Algan’ın “Dağın Tepesindeki Kız” (Alakarga Yay.), Seyit Göktepe’nin
“Kanayan Ruhlara Armağan” (Granada yay.), Yalçın Tosun’un “Dokunma Dersleri”
(Yapı Kredi yay.) diğer dikkati çeken kitaplardı.
Deneme, Eleştiri
2013 mektup yılı oldu diyebiliriz. Yılın en çok ilgi çeken
mektup derlemesi Ahmed Arif’in bu yıl kaybettiğimiz Leyla Erbil’e yazdığı
mektuplardan oluşan “Leylim Leylim”di (İş Kültür yay.). On bin civarında mektubu
olduğu tahmin edilen Namık Kemal’den bir seçme “Namık Kemal’den Mektup Var’”da
(İş Kültür yay.) derlendi. Murat Yalçın’ın projesi “Yeraltına Mektuplar” (Yapı
Kredi yay.) 59 yazarın hayatta olmayan yazarlara yazdıkları mektuplardan oluşuyordu.
Bilge Karasu’nun Paris’teki dostlarına mektuplarından alıntılardan oluşan “Jean
ve Gino’ya Mektuplar” (Yapı Kredi yay.) Türkçe ve Fransızca yayımlandı.
Sefa Kaplan, Tanpınar’ın yaşam öyküsünü “Geç Kalan Adam”da
“romanvari” bir yapıda anlattı. Darmin Hadzibegovic’in Orhan Pamuk’un yazı ve resimleriyle
hazırladığı “Kara Kitap’ın Sırları” (Yapı Kredi yay.) ilginç bir çalışmaydı.
Murat Belge roman ve şiirde Ermeniler’e bakışı ele aldığı yazılarını “Edebiyatta
Ermeniler”de (İletişim yay.), Ebubekir Eroğlu Türk Şiiri’nin köklerini
sorguladığı denemelerini “Geçmişin İçindeki Geçmiş”te (Yapı Kredi yay.), Cihan
Oğuz şiirler ve şairler hakkında kışkırtıcı sorular sorduğu yazılarını “Ah Biz
Şairler”de (Yazılı Kağıt yay.) topladı. Oğuz Cebeci’nin insan zihninin niçin ve
ne şekilde metafora başvurduğunu anlamaya yönelik çalışması
“Metafor” (İthaki yay.) Türk
edebiyatından örneklerle gelişiyordu. Baki Asiltürk “Türk Şiirinde 1980
Kuşağı”nı (Yapı Kredi yay.) adeta yeniden yazarak yayımladı. Devrim Dirlikyapan
“Ölümü Gömdüm, Geliyorum”da (Metis yay.) Edip Cansever’in uzun şiirlerini "dramatik
monolog" bağlamında irdeliyordu.
Enis Batur bir aylık Berlin ikametinde yazdığı “Siyah Sert
Berlin” (Remzi Kit.), Gündüz Vassaf Mostar’da köprübaşında yaşayıp
hissettiklerinden oluşan “Mostari” (Yapı Kredi yay.), Nedim Gürsel’in usta
yazarlarla birlikte Venedik’i keşfettiği “Aşk Kırgınları’ (Doğan Kit.)
yazarların kentlerle ilişkisine ışık tutuyordu.
Hilmi Yavuz geçmişe, insanlara, mekanlara hüzünle baktığı
denemlerinden oluşan “Hüzün ve Ben” (Timaş yay.), Atilla Birkiye’nin bir anlatı
gibi kurduğu “İstanbul’da Mavi Bir Tereddüt”te (Literatür yay.), Selçuk
Altun’un Cumhuriyet Kitap’taki yazılarının yeni cildi “Kitap İçin 3” (Sel yay.),
Nazan Bekiroğlu’nun “insanın içine ve dışına yolculuk” diye tanımlanan
denemeleri “Mimoza Sürgünü” (Timaş), Cemil Kavukçu’nun “Öykü fikri nereden
gelir, nasıl gelişir ve okuru büyüleyen bir metne nasıl dönüşür?” sorusuna
cevap aradığı “Örümcek Kapanı”nda (Can yay.) dikkati çeken kitaplardı.
Roman
2013’ün çoksatanlarından aklımızda kalanlar İskender
Pala’nın “Efsane”si (Kapı yay.), Ece Temelkuran’ın “Düğümlere Üfleyen
Kadınları”ı (Everest yay.), Murat Menteş’in “Ruhi Mücerret”i (April), Ahmet
Altan’ın “Son Oyun”u (Everest yay.), Zülfü Livaneli’nin “Kardeşimin Hikayesi”
(Doğan Kit.), Ayşe Kulin’in “Dönüş”ü (Remzi Kit.), Ahmet Ümit’in “Beyoğlu’nun
En Güzel Abisi” (Everest yay.) ve yılın son günlerinde yayımlanan Elif Şafak’ın
“Ustam ve Ben”iydi (Doğan Kit.).
2013’ün ilk 11’ini şöyle oluşturdum: 1. Yaşar Kemal’in
yayımlanmadan çekmecelerde kalmış korku üzerine romanı “Tek Kanatlı Bir Kuş”
(Yapı Kredi Yay.); 2. Leyla Erbil’in yaşadığı kalıpları kırıp değiştirmek
isteyen bir genç kadının yaşadıklarını anlattığı veda eseri “Tuhaf Bir Erkek”
(İş Bankası Yay.); 3. Selim İleri’nin “Tarih sırtımızdaki kambur mu” sorusuna
cevap aradığı ve kahramanının şizofrenik anlatımıyla bir ülke ve tarih
eleştirisi getirdiği romanı “Mel’un” (Everest yay.); 4. İbrahim Yıldırım’ın
1970’lerde Samatya’daki bir apartmanda yaşanan üç şüpheli ölüm olayını 2011’de
araştıran bir yazarın yaşadıklarını anlattığı “Madam Samatya”da (Doğan
Kit.) 5. Yekta Kopan’ın babalarının ölümünü
bekleyen iki kız kardeşin “Sahi ben babamın neyiydim?” sorusuna cevap aradığı “Aile
Çay Bahçesi”nde (Can yay.) . 6. Şebnem İşigüzel’in II. Abdülhamit döneminden günümüze doğru
uzanan bir ailenin kadınlarının öyküsünü anlattığı “Venüs” (İletişim yay.). 7.
Nilüfer Kuyaş’ın “arzularımı son kez yaşamalıyım” diye düşünen olgun yaşta bir
kadının yasak aşkını anlattığı “Serbest Düşüş” (Can yay.). 8. Hasan Ali
Toptaş’ın kendi askerlik öyküsünden yola çıkarak yazdığı ve heba olmuş
hayatları anlattığı “Heba” (İletişim Yay.). 9. Mizah ustası Engin Ergönültaş’ın
70’li yılların İstanbulunun bir kenar mahallesini kendine has anlatım ve kurgu
ile anlattığı ilk romanı “Minare Gölgesi” (İletişim Yay.). 10. Murat
Gülsoy’un değişik bir anlatım denemesine girdiği “Nisyan” (Can Yay.). 11.
Mehmet Eroğlu’nun Fay Kırığı Üçlemesi’ni tamamlayan, doksanlı yılların
Güneydoğusu’nu, birbiriyle savaşmak durumunda kalan Rojin ile Mehmet’i
anlattığı “Rojin”i (İletişim yay.).
02.01.2014
Yorumlar