Eleştirmen Adnan Benk bazı kitapların eleştirisine
kapağından başlardı. Kapaktaki resmi, yazıların karakterlerini ve puntolarını
anlatır, eleştirirdi. Herman Koch’un Havuzlu Yazlık’ı hakkında yazmaya da Adnan
Benk’i anarak kapağından başlamak ihtiyacı duydum.
Havuzlu Yazlık’ın kapak tasarımcısı Geray Gençer. Gençer’i
başarılı bir tasarımcı olarak tanıyoruz. Kitap kapakları uluslararası ödüllere
değer bulunmuş. Yaptığı yüz kitap kapağını Yüz (Doğan Kitap) adlı bir kitapta
biraraya getirmiş.
Havuzlu Yazlık’ın kapağında bilekten kesilmiş bir ayak
deseni var. Kesik yeri kanla kaplı ve büyükçe bir damla da akmış, düşmek üzere.
Arka kapağında da yukarıdan aşağı yatay olarak yerleştirilmiş “İntikam hakkı nerede
başlar?” sorusu büyük harflerle yer alıyor.
Kitap kapakları hakkında nadiren yazarım. Esas olarak
içerikle ilgilenirim. Oysa kapakların kitaba okuru çağıran çok önemli işlevleri
vardır. Yayıncılar, kitapçılar “İyi kapak sattırır” diye düşünür. Okurun
beklentisi kapaktan kitabın içeriği hakkında bilgi almak, en azından bir
izlenim edinmektir. Tabii böyle bir zorunluluk olup olmadığı tartışmalıdır. Ama
en azından kitap kapağı hitap ettiği okur kitlesine “Al beni!” demelidir.
Kapaktaki bilekten kesilmiş ayak deseni hem kitabı okumaya
başlayıp başlamama kararı verirken hem de okuma sürecinde beni etkiledi. Anton
Çehov’u anarak “kapakta bilekten kesilmiş bir ayak deseni varsa, içerikte de
ona ilişkin bir şey vardır” diye düşündüm. Arka kapaktaki “İntikam hakkı nerede
başlar?” sorusu ile birlikte düşününce de ayakların kesileceği kadar bol kanlı
bir cinayet romanı okuyacağım kanısına kapıldım. Polisiyeye meraklı olmama
rağmen bol kanlı cinayet romanlarını sevmem. O nedenle kapaktaki desen ve arka
kapaktaki slogan bana “Al beni” demiyordu. Onlar başka bir okur kitlesini,
kanlı cinayet romanları sevenleri hedefliyordu.
Kitapçı rafında kitapla karşılaşan ve gözüne ilişen kitapla
büyük bir ihtimalle sadece birkaç saniye ilgilenecek okur için kapağın çağrıcılığının
önemini anlatmaya gerek yok. Kapaktaki desen çağırır, kitabın adı ve yazarı o
çağrıyı kuvvetlendirir ve okurun kitabı eline almasını sağlar ya da gözünün
hemen yanındaki kitaba kaymasına neden olur.
“Havuzlu Yazlık” adı tek başına bir etki yaratmıyor ama
kesik ayak deseni ile birlikte bir yazlıkta kanlı olaylar yaşanacağı çağrışımı
yapıyor. Kitabın yazarı “Herman Koch”. O da kitabın adı kadar büyük ve görünür
bir şekilde vurgulanmış. Herman Koch Hollandalı bir romancı. Türkçede daha önce
Akşam Yemeği (Doğan Kitap) adlı romanını okumuştuk. Bu etkileyici romanı okumuş
okurlar için onun yazdığı bir roman ilgi çekicidir. Herman Koch’u
tanımıyorsanız da “Kimmiş bu yazar?” diye merak etme olasılığınız da var.
Kitabı elinize alır arka kapağına bakarsınız. Artık görev
arka kapak yazısındadır. Havuzlu Yazlık’ın arka kapağında kapağın nerdeyse
tamamını kaplayan bir yazı var. Önce romandan, sonra da yazarından söz ediliyor.
“Aile hekimi Marc Schlosser 'ın tıbbi bir hatası yüzünden
hastalarından biri olan meşhur aktör Ralph Meier hayatını kaybeder. Dr.
Schlosser kendisini Tıbbi Disiplin Kurulu önünde savunmak zorundadır, fakat bu
konuda endişeli değildir: ‘Birkaç ay uzaklaştırma olur en fazla. Biz hepimiz
birbirimizi tanırız. Daha fazlası olmaz.’
“Ama bu bir tıbbi hata mıdır? Ne de olsa Ralph, doktorun güzel karısı Caroline 'e biraz fazla ilgi göstermiştir. Yoksa bu Meier çiftinin Schlosser ailesini davet ettiği yazlıkta olanlarla mı ilgilidir?
“Ama bu bir tıbbi hata mıdır? Ne de olsa Ralph, doktorun güzel karısı Caroline 'e biraz fazla ilgi göstermiştir. Yoksa bu Meier çiftinin Schlosser ailesini davet ettiği yazlıkta olanlarla mı ilgilidir?
“Havuzlu Yazlık 'ta ana karakter kimseyi ve hiçbir
şeyi atlamadan, hayatının nasıl dönüşü olmayan bir noktaya geldiğini dürüstçe
anlatıyor.”
Kitabın neyi içerdiğini anlatan ama konuyu da tamamen
aktarmayan ideal sayılabilecek bir arka kapak yazısı. Herman Koch’un biyografisi
ise arka kapak için biraz uzunca. Yazarın Türkçede daha önce kitabının
yayınlandığı bilgisine ve önceki kitabın adına ancak son satırda ulaşıyorsunuz.
Kitapçıda ilgisi her an başka bir kitaba kayacak okur kapağın yarısını kaplayan
bu paragrafı sonuna kadar okur mu? Kitap pazarlaması açısından önemli bir
tartışma konusu. Okur olarak benim için en önemli bilgi son cümlede. Diğer
cümleler yazarı merak ettiğimde öğrenmek isteyeceğim bilgiler. Bana kalsa
“Herman Koch Hollandalı romancı” dedikten sonra son cümleye bağlar ve
bitirirdim. Yazarın biyografisini de kitabın içine koyardım.
Yayınevinin, kitap tasarımcısının ve editörün tercihleri
kitabın satış şansını belirliyor. Eğer önceden kitap hakkında bir bilgim yoksa,
ilanını görmemişsem, hakkında bir tanıtma yazısı okumamışsam, önce kapak, sonra
arka kapak yazısı kitabı alıp okumamda etkili oluyor.
Herman Koch, kitabın arka kapağında anlatıldığı gibi aile
hekimi Marc Schlosser 'ın tıbbi bir hatası yüzünden hastası ünlü aktör Ralph
Meier’in hayatını kaybetmesini romanın başında anlatıyor. Sonra hastanın
ölümünün doktorun bir hatası ya da bilerek yaptığı bir şey nedeniyle mi
olduğunu anlamamız için geriye dönüş yapıyor.
Olaylar kitabın adına uygun olarak havuzlu bir yazlıkta
yaşanıyor. Aile hekimi Marc ünlü bir aktör olan hastası Ralph’le arkadaş
olmuştur. Ralph’in karısı Judith’e de karşılık bulacağını umduğu bir ilgi
duyar. Ralph’in onları ailecek Akdeniz kıyısındaki yazlığına davet etmesi ile Judith’le
birlikte olma şansı doğar. Bu davetin nedeninin Ralph’in Marc’ın karısı
Caroline’e ilgisi olduğu bellidir. Ralph’in tacizkâr davranışlarından Marc da
Caroline de rahatsız olmuşlardır ama Marc Judith’le birarada olacağız düşüncesiyle
havuzlu yazlıkta tatil yapmayı sağlayacak bir plan yapar. Biri ilk gençlik çağında,
diğeri daha küçük iki kızlarını da alarak Akdeniz’e doğru yol alırlar.
Havuzlu villada film yönetmeni Stanley Forbes ve çok genç
kız arkadaşı Emmanuelle ve Judith'in annesi de vardır. Marc’ın büyük kızı Julia
hem Ralph’in, hem de Stanley’in ilgi odağı olur. Bu arada Julia Ralph’in
kendisiyle yaşıt oğlu Alex ile flört eder.
Kapaktaki bilekten kesilmiş ayağı çağrıştıracak kanlı
olaylar olmaz ama cinayete neden olabilecek bir olay da yaşanır. Julia olayın
kurbanı olurken başta Alex olmak üzere Ralph ve Stanley de zanlılardır Marc’ın
gözünde.
Marc olayları kendi bakış açısı ile yorumladıkça Ralph'i
öldürmek istemesi için nedenleri gittikçe artar. Ralph’in geçen yaz hiçbir şey
yaşanmamış gibi hastalığı için başvurması da Marc’a beklenmedik bir fırsat verir.
Baştaki aile hekimliği ile ilgili bölümleri geçtikten sonra
Havuzlu Yazlık’ta (Şubat 2017, çev. Semin Suvaierol Hoen, Doğan Kitap) olaylar
hızla ilerlemeye başlıyor. Gerilim artıyor. Kanlı değilse de heyecanlı bir
gerilim romanı halini alıyor kitap. Çok iyi kişilik çözümlemeleri, doğa ve
çevre betimlemeleri ile derinlik kazanıyor, edebi niteliği artıyor. 30.03.2017
Yorumlar