César Aira’nın Hayaletler’i 31 Aralık günü Buenos Aires’in Flores semtinde lüks bir apartman inşaatında yaşananları anlatıyor. Yılın en sıcak günlerinden biridir. Altı katlı, her katında bir daire, teras katında bir yüzme havuzu olan bu apartman inşaatında Şilili göçmenler çalışmaktadır.
Yılın son günü sabah erken saatlerde gelen daire
sahipleri inşaatın neden bitmediği hakkında mimardan ve dekoratörlerden bilgi
almaktadır. Çünkü sözleşmelere göre dairelerin o gün teslim edilmiş olması
gerekmektedir.
Çoğu katta henüz duvarlar bile yapılmamıştır
ama işçilerin canla başla çalıştığı görülmektedir. İnşaatta yoğun bir faaliyet
vardır. Moloz kaplı, henüz trabzanları takılmamış merdivenlerden inip
çıkarlarken çevrelerinde çırılçıplak uçuşan, havada süzülüp beton duvarlardan
geçen hayaletleri görmezler.
Daire sahiplerinin görmediği bir şey de hem
duvar ustası hem de inşaatın bekçisi olarak çalışan Raul Vinas’ın ailesidir.
Çok içmesiyle meşhur Raul Vinas’ın beş çocuk ve karısından oluşan ailesi teras
katında inşaatı henüz bitmemiş kapıcı dairesinde yaşamaktadır.
Saat bire doğru daire sahipleri binadan ayrılır.
İşçiler de yılın son günü olduğu için yarım gün çalışmaktadır ve öğleyin işi
bırakacaktır. İnşaatta şaraplı, ızgara etli bir öğle yemeği yedikten sonra
evlere dağılacaklar ve inşaat Raul Vinas’ın ailesine ve hayaletlere kalacaktır.
İnşaat işçilerinin ve aile üyelerinin çoğu üzerleri
tozla kaplı genç ve yakışıklı adamlar olan hayaletlerin farkındadır ama tepki
vermezler, hayaletlerin orada bulunması doğalmış gibi davranırlar veya onları
görmemezlikten gelirler. İnşaatta iki farklı dünya kurulmuştur ve bu dünyalarda
yaşayanlar birbirlerine ilişmeden hayatlarını sürdürmektedir.
Hayaletlere merakla yaklaşan, onları dikkatle
izleyen tek kişi ailenin ergenlik çağındaki kızıdır. Patri sonunda hayaletlerin
de ilgisini çeker. Olmayacak bir şey olur ve hayaletler Patri ile konuşmaya
başlar. Aralarında diyalog kurulur ve Patri’yi yılbaşı gecesi 12’den sonra
başlayacak partilerine davet ederler. Patri yeni yılı hayaletlerle beraber kutlayacak
mıdır? Çünkü bu dünya değiştirmek ve hayaletlerin alemine geri dönmemek üzere
geçmek demektir. Patri, hayaletlerin partisine katılmak için ölümü seçecek
midir? César
Aira, bizi bu soruyla baş başa bırakır.
César
Aira, 1949'da Arjantin'de, Coronel Pringles’de doğmuş, 1967'den beri Buenos
Aires'te yaşıyor. Buenos Aires Üniversitesi'nde ve Rosario Üniversitesi'nde
öğretmenlik yapmış. Fransa, İngiltere, İtalya, Brezilya, İspanya, Meksika ve
Venezuela'dan kitapların editörü. Çok sayıda çeviri yapmış bir çevirmen.
Arjantin'deki en üretken yazarlardan biri ve kesinlikle Latin Amerika'da en çok
konuşulan yazarlardan olduğu belirtiliyor. Seksenden fazla kitabı yayımlanmış. Her
yıl iki ila beş arasında yeni kitabı çıkıyormuş. Kitapları birçok dile
çevrilmiş, sinemaya uyarlanmış. Ödüller kazanmış. Nobel Edebiyat Ödülü bir
Arjantinliye verilecekse o César Aira olur deniyormuş. Aira, deneme ve
romanların yanı sıra, İspanyol gazetesi El País için düzenli olarak da yazıyor.
Müthiş üretken bir yazar. Roberto Bolano, “Bir kere Aira’yı okumaya başlarsan
bir daha durmak istemezsin,” demiş.
César
Aira, sürprizi seven, geleneksel anlatı kalıplarına uymayan bir yazar olarak
biliniyor. Hayaletler’de de öykü umduğumuz gibi Patri ve hayaletler arasında
gelişmiyor. Aira, Şilili göçmen ailesinin yılbaşı yemeğine yoğunlaşıyor. Anne
yemek hazırlıkları yapar, aile fertleri öğle uykusu uyur, uykudan kaçan
çocuklar inşaatta oynar. Patri çocukları gizlendikleri katlarda arar,
düşüncelere dalar.
Aira
davetli akrabaları da tanıtarak bizi göçmenlerin dünyasına sokuyor. Araya
makale uzunluğunda değerlendirmeler, felsefi tartışmalar da katıyor. Bu roman
nasıl bir sona varacak diye merak ediyorum zira Aira’nın klasik sonları tercih
etmediğinden de haberdarım.
César
Aira ustaca bir şekilde yemek masasında konuyu başa bağlıyor. Şilili
göçmenlerin yılbaşı yemeğinde de konu hayaletlere, onlarla ilgili öykülere geliyor.
Korkutucu ya da eğlendirici birer masal gibi anlattıkları bu öyküler, mutfakta
annesiyle evlilik ve ilişkilerden yola çıkarak geleceği hakkında konuştukları
Patri’nin hayaletlerin daveti hakkındaki kararını belirliyor.
César
Aira, oldukça gerçekçi bir havada anlatıyor her şeyi. Anlatıda olağanüstü bir
şey beklemiyorsunuz, belki de bu nedenle Patri’nin kararı da şaşırtıcı
olmuyor. (Hürriyet Kitap - Sanat 25.12.2020).
Yorumlar