Birden çok William Maxwell adında yazar varmış. ‘Kırlangıçlar Gibi Geldiler’in yazarı tam adıyla William Keepers Maxwell Jr. 16 Ağustos 1908 doğmuş, 31 Temmuz 2000’de vefat etmiş. Esas olarak editör olarak ünlenmiş. 1936'dan 1975'e kadar The New Yorker'da kurgu editörü olarak görev yapmış. Birçok yazara yol göstermiş, destek olmuş. Vladimir Nabokov, John Updike, Salinger, John Cheever, Frank O'Connor, John O'Hara ve Isaac Bashevis Singer gibi yazarlarla çalışmış. Kendini yazarlarına adamış bir editör olarak tanınmış, sevilmiş. “Yazarların yazarı” diye adlandırılmış. Ama romancı, kısa öykü yazarı, deneme yazarı, çocuk yazarı ve anı yazarı olarak da tanınıyor. Yazar olarak da büyük başarıları var ama efsaneleşen editörlüğünün yaşarken yazarlığını gölgede bıraktığını düşünebiliriz.
Jaguar Kitap değişik yazarların, daha önce çevrilmemiş
kitapların izini sürdüğü için yayınladıkları kitaplar her zaman ilgimi çeker. ‘Kırlangıçlar
Gibi Geldiler’ daha da fazla ilgimi çekti. Covid Salgını sırasında tarihteki
benzerleri aranınca tüm Dünya’yı kasıp kavuran İspanyol Gribi Salgını ile
karşılaşmıştık. Böyle büyük felaketlerin edebiyata nasıl yansıdığını merak
ederim.
William Maxwell’in Türkçede yayınlanan ikinci eseri olan ‘Kırlangıçlar
Gibi Geldiler’in iyi bir örnek olduğu anlaşılıyor. Arka kapaktan alıntılıyorum;
“1918 yılı ABD’sinde geçen bir aile öyküsü. I. Dünya Savaşı bitmiştir ve
sonrasında patlak veren İspanyol gribi her yeri kasıp kavurmaktadır.
Illinois’da yaşayan iki çocuklu Morison ailesinin trajediler ve umutlarla dolu
yaşamı bu kez yeni bir sınavdan geçecektir.”
‘Kırlangıçlar Gibi Geldiler’ 1937 yılında yayımlanmış ve
yazarın en ünlü eserlerinden biri olarak kabul ediliyor. Roman, William Maxwell’in
çocukluğunda yaşadığı ve 1918 yılında Amerika Birleşik Devletleri'ni etkisi
altına alan 1918 İspanyol Gribi salgınından esinlenerek kaleme aldığı duygusal
bir hikâyeyi anlatıyor.
William Maxwell’in biyografisinde 1918 grip salgını sırasında 10
yaşındaki hastalandığı ve kendisinin hayatta kaldığı, ancak annesinin öldüğü
yazıyor. Adını W. B. Yeats’in bir şiirinden alan ‘Kırlangıçlar Gibi Geldiler’in
kahramanlarından biri de 8 yaşındaki Bunny. Yaşananlar onun gözünden
anlatılarak başlıyor roman. Birinci Dünya Savaşı onlara biraz uzakta gibi
görünse de etkisini göstermiştir bir de savaşa salgın hastalık eklenince
yaşamları daha da karmaşıklaşır. llinois'de küçük bir kasabada yaşayan Morison
ailesinin, Elizabeth, James ve oğullarının öyküsüdür anlatılan. Anlatı, İspanyol Gribi salgınının ailenin bireylerinin
yaşamı nasıl değiştirdiğini anlatan birbiriyle bağlantılı üç bölümden oluşuyor.
Çiğdem Erkal’ın Türkçeye başarıyla aktardığı William Maxwell'in içten ve lirik
anlatımıyla onların dünyasına katılıyorsunuz.
Ailenin temel direğinin ani kaybı her karakter tarafından
farklı şekilde yaşanıyor. Maxwell, karakterlerin iç dünyalarına
derinlemesine inerek, trajik olayların ardındaki insan psikolojisi ve
duygularını ustalıkla işliyor. Onların farklı duygusal tepkilerini anlatıya
başarıyla yansıtıyor. James’in eşi Elizabeth'in kaybıyla yüzleşmek için verdiği
mücadele yürek burkuyor. Babanın iç çatışmaları ve ezici keder yaşarken
ailesinin destekleme girişimleri de romana derinlik katıyor.
Maxwell aile içi ilişkileri ustaca ve hemen hiç
abartmadan kendine has bir bakışla yansıtıyor. Yaslarıyla farklı şekillerde
başa çıkan aile bireylerinin bireysel deneyimleri ve aralarındaki bağ anlatının
esasını oluşturuyor. Roman çekirdek aileden büyük aileye, dostlara doğru
gelişiyor, genişliyor.
William Maxwell sakin ve şiirsel diliyle, hemen hiç
abartmadan karakterlerin özünü yakalıyor, bizi onların sevinçlerinin,
üzüntülerinin ve hayatta kalma mücadelelerinin içine çekiyor. Yazarın betimlemelere
ve ayrıntılara verdiği önem, bizi o döneme, küçük kasabadaki yaşam şartlarına,
insan ilişkilerine götürüyor.
Küçük yaşta geçirdiği bir kazada bir bacağının yarısını
kaybetmiş bir çocuk olan ağabey Robert, hikâyenin duygusal dayanak noktasını
oluşturuyor. Romanda önemli bir rol oynayan bir karakter olan teyzesi Irene ile
derin bağı, anlatıya derinlik ve duygusal yoğunluk katıyor.
Maxwell’in sakin anlatım tarzı, karakterlerin ve onların
duygusal hallerinin derinlemesine anlaşılmasına katkıda bulunuyor. Yaşanan yasın
özünü ve bunun bireyler aileler ve toplum üzerindeki geniş kapsamlı etkisini başarıyla
yansıtıyor.
William Maxwell'in "Kırlangıçlar Gibi Geldiler"
adlı romanı, kayıp, aşk ve direnme temaları etrafında duygusal bir doku örerek 1918'deki
salgının ve ailenin yaşadığı acının genel insanlık deneyimiyle olan bağını
anlamamızı sağlayan, usta işi, klasikleşmiş bir roman. (11.08.2023, Hürriyet Kitap-Sanat).
Yorumlar