Teoman, ilk romanı “Sayın Bay Rock Yıldızı”nda (Doğan Kitap, Mayıs 2024)) bir rock yıldızının hayatını anlatıyor. Bu cümleyi okuduğunuzda ötesini düşünüp araştırmadan “Teoman hayat hikayesini yazmış” diye düşünürsünüz. En azından, “otobiyografik bir roman kaleme almış” dersiniz.
Teoman’ın edebiyata ilgisini biliyoruz. Yaşam öyküsünden parçaları, anılarını içeren “Fasa Fiso” (Hep Kitap, 2018) adlı bir kitabı yayınlanmıştı. Bir de “İnsanlık Halleri” (Bibliyon, 2016) adlı kitabı varmış, ben yeni öğrendim. Kitap “şiir” olarak kategorilendirilmiş ama şarkı sözlerini içeriyormuş. Demek ki şarkı sözlerini iki ayrı edisyon olarak yayınlamış, çünkü bir de “Söz ve Müzik Teoman” (Alfa yay. 2014) adlı bir kitabı var. Bu kitaplardan söz etmemin nedeni Teoman’ın diğer “rock yıldız”larından farkına dikkati çekmek. Onu Dünya’dan Bob Dylan, Tom Waits, Leonard Cohen gibi, Türkiye’den Fikret Kızılok, Bülent Ortaçgil gibi “ozan şarkıcılar”la birlikte anmak daha uygun görünüyor. Bence en yakın durduğu sanatçı Leonard Cohen. Teoman da Cohen gibi edebiyatla çok ilgili, yaşama bakışlarının, yaşam tarzlarının da benzer olduğunu düşünebiliriz. “Sayın Bay Rock Yıldızı”nı okurken hep Cohen’in otobiyografik romanlarını, örneğin “Görkemli Kaybedenler”i anımsadım. Üslup ve konuları benzemese de bakış benzerlikleri var. Teoman da Cohen gibi kendine iltimas geçmeyenlerden, ki bir starsanız bu kolay başarılacak şey değildir. Egonuzun büyüklüğüyle yerler gökler titrer, yani kendini dev aynasında görmeden, hatalarıyla da değerlendirebilmek hiç de kolay bir şey değildir.
Teoman, “Sayın Bay Rock Yıldızı”nda Timur adında bir rock
yıldızını anlatıyor. Kitabın arka kapağına bakarsak “Timur, 46 yaşında
neredeyse mizantrop bir rock yıldızı. Alkolle, hayatla, depresyonla, manasızlık
hisleriyle, orta yaş ve yaratıcılık krizleriyle savaşırken, bir yandan da dört
yaşındaki kızına baba, annesine oğul olmaya çalışıyor. En çok zorlandığı
konuysa kendine katlanmak.”
Bu kısa tanıtımda bile Teoman’la Timur arasında birçok
benzerlik bulabiliriz. , “Sayın Bay Rock Yıldızı”ndan bazı bölümler önce Kafa
dergisinde tefrika olarak yayınlanmış, sonra tamamı kitaplaşmış. Bir de
internette rastladığım ama kitapta yer almayan “Önsöz” başlıklı bir açıklama
var. Kitabın kahramanının kendisi, yani Teoman değil Timur olduğunu, bir alter
ego yaratmaya çalıştığını anlatıyor. “Bana
benziyor, ama ben değil. Ben aslında sıkıcı biriyim. Romandaki kahraman gibi
biri değilim” diyor. “Kendimden farklılaştırma amacım,
şarkılarımdaki ‒ve bu
romandaki─ kahramanlarımın daha enteresan olmasını istemem :)” diye devam ediyor.
Kitap hakkında yazacak benim gibilere iş bırakmamak için
de ayrıntılı tarif ve yorumlara girişmiş. “Fragmantal bir roman bu. Bir
komedi-dram romanı yazmaya çalıştım. Gece gündüz içen, ‒ben hiçbir zaman öyle biri olmadım‒, yaşlanırken yeni dünyaya adapte olamayan, eski dünyasının değişimiyle zeminini tamamen kaybetmiş, bunun yanında kendini de kaybetmiş bir karakter. Allak bullak bir herif :) Kafası sürekli iyi olduğu için, gerçeklerle de bağı
kuramayan biri. Yalnızlıktan, sürekli başka bir kişi olmaya
zorlandığını düşünen, kim olduğunu artık bilemeyen, yaşadığı çağa ayak
uyduramayan bir rock yıldızı.”
Okumaya devam ederken hem “bu kadar açıklamaya neden
gerek duydu” diye hem de “Teoman rock yıldızı olmasa iyi bir kitap eleştirmeni
olabilirmiş” diye düşündüm. Roman hakkında açıklamalara şöyle devam ediyor; “Onu
çok yalnız bir karakter yaptım. Kendi kendine yaşayan biri. Sadece tek arkadaşı
var. Bu kişi, rock yıldızı olmayabilirdi. Herhangi bir meslekte de bu duygular
hissedilebilirdi ama rock yıldızlığının sahte-balon tarafını da kullanmak işime
geldi. O dünyayı iyi biliyorum diye. Batı’da değil de Türkiye’de bir rock
yıldızı olmak, kendi başına bir komedi unsuru katsın da istediğim için, böyle
bir roman yazdım. Aynı zamanda depresyondan çok çeken biri Timur. Çağımızın
neredeyse tüm bireyleri gibi. Can sıkıntısı, anlamsızlık üzerine, onun
depresyonunu sürekli artırmaya, majör depresyona doğru götürmeye çalıştım
romanımda. Kendi hayatımdan bilirim o tarafları :) Can sıkıntısı, anlamsızlık,
depresyon yan yana gider bende :) Mizahla üstesinden gelirim hayattaki
dertlerimin. Bu romanı da o hislerle yazdım :)”. (Teoman'ın
romanı yolda: 'Sayın Bay Rock Yıldızı' (artigercek.com).
Teoman’ın bu metni kahramanının kendisi olmadığını yani
otobiyografik bir roman yazmadığını anlatmak, inandırmak ihtiyacı ile kaleme
aldığı anlaşılıyor. Bunu ne kadar başarır, okurlarını bu kahramanının kendi
olmadığına ne kadar inandırır bilemem ama romanın kitaplaşmış haline bu metnin önsöz
olarak konmamış olması iyi olmuş. Çünkü okuru etkileyen, romanı nasıl anlaması
gerektiğini söyleyen bir metin yani derdimi anlatacağım derken olumsuz etki
yaratabilir. Bence roman bir sanat eseriyse tek anlamı yoktur, yazarın nasıl
anlaşılmasını arzu etmesi önemli değildir, herkes kendine göre anlamlandırır.
Bence anlatılan Teoman’ın öyküsü olmasa da ona çok benzer
bir rock yıldızının hayatı. Teoman Timur’u alterego’m diye tanımlıyor ki bu
bence haklı. “Alter ego, bir kişinin ikinci benliği veya farklı bir yönünü
temsil eden bir karakteri ifade eder. Genellikle, kişinin gerçek karakterinden
farklı özellikler gösteren veya kişinin bastırdığı yönlerini dışa vuran bir yan
karakter olarak düşünülür” diye tanımlanmış internette.
Teoman, Timur karakteriyle kendisi ve benzeri rock
yıldızlarını karikatürize edip yerden yere vuruyor. Timur’un sevilecek hiçbir
yanı yok. Teoman’ın dediğinin aksine de oldukça sıkıcı bir tip. Dövülmelik. Dövülüyor
da… Hayranlarının da onu kişi olarak neden sevdiklerini anlamak mümkün değil. Kadınlarınsa
onca çekilmezliğine rağmen yanında durması, yatağında uyanmasının sebebi ise
“yıldız” olması. O dakendisinin gerçekten sevecek kadını anlayabilecek durumda
değil. Çünkü kimseyi dinlemiyor, anlamıyor, iletişime kapalı. Kendi kendine
söyleniyor, eleştiriyor, kızıyor.
Burada mizantrop tanımlaması önemli, “Mizantrop,
insanlardan hoşlanmayan, insanlara karşı genellikle güvensizlik ve nefret gibi
olumsuz duygular besleyen bir kişiyi tanımlamak için kullanılan bir terimdir”
diyor internet. Timur insanları hiç
sevmiyor, olabildiğince az ilişki kurmak istiyor ama her gece barlara gitmekten
ve eve körkütük sarhoş bir halde, adını öğrenmek lütfunu bile göstermediği bir
kadınla dönmekten vazgeçemiyor. Neden
bir mizantropken böyle davrandığının cevabı yarattığı star imajının bunu
gerektirmesi.
Timur’un kitap okumak, dışarıdaki zamanının önemli bir
kısmını kitapçılarda geçirmek, iyi filmler seyretmek, dünyanın halini
düşünmekle kalmayıp araştırmak gibi entelektüel nitelikleri olmasa onu sıradan
bir star gibi değerlendirebiliriz. Bir starın günün nasıl geçirdiği de merak
edilebilir. Gerçek starların Timur’unki kadar bol ve boş zamanları olduğunu
sanmıyorum. Ama Timur gibi günleri bomboş geçen eskimiş starlar olduğunu
düşünebiliriz. Çünkü o 46 yaşında, yeni şarkılar üretemiyor, eskileri ile idare
ediyor ve şöhretinin günler geçtikçe azaldığının da bilincinde. Depresyonunun,
kendini alkole vurmasının, sürekli içmesinin bir nedeni buysa diğeri bunca yıl
emek verdikten sonra geriye bir şeyin kalmayacağını fark etmek olsa gerek.
“Pop” kolay tüketilen demek. Pop şarkılar yapıp yıllarca zirvede kalmak her
babayiğidin harcı değil. Timur’u bilmem ama Teoman 90’lardan beri şarkılarını
yeni nesillere dinleterek sürekli zirvede kaldı. Bu kolay bir şey değil. Timur
kısmen bunu başarmış ama kendinden çok şey kaybetmiş. Yapayalnız bir hayatı
var. Kızı ile ilişkileri iyi değil. Sadece bir arkadaşı var ve tek gecelik
ilişkilerden sürdürebileceği bir aşk ilişkisi çıkaramıyor. Yalnız öleceğinin
farkında.
Trajikomik bir roman “Sayın Bay Rock Yıldızı”. Esas
olarak da üzücü. Teoman’ın rahat, akıcı ve kara mizah diye tanımlayabileceğimiz
bir anlatımı var. Timur’da bir
antikahraman yaratmış. Adamın sevilebilecek tek yanı kitap merakı. Teoman, John
Fante’nin “1933 Berbat Bir Yıldı”sına atıfla “1994 Berbat Bir Yıldı” diye
Timur’un gençlik yıllarını tanımlasa da anlatım rahatlığı ve fütursuzluğuyla
daha çok Charles Bukowski’ye yakın. Bukowski de romanlarında kendi yaşamını
anlatıyormuş gibi yapar. Timur’la Bukowski’nin kahramanlarının farkı baştan
kaybetmiş olmalarıdır. Dibin dibinde yaşarlar ve hayatlarına giren kadınların
adlarını asla unutmazlar. O kadar büyük lüksleri yoktur, çünkü kadınlar
hayatlarına çok fazla girmez. Timur zirvede ve tüm ilişkilerinin sahte
olduğunu, star olduğu için insanların kendisiyle birlikte olduklarını, aslında
başka bir önemi olmadığını biliyor. Bu yok sayılmayı da tek gecelik ilişkileri
yaşadığı kadınların adını bilmiyormuş gibi yaparak aşmaya çalışıyor. Yoksa
Zeynep gibi adlarını asla unutmadığı ilişkileri de var.
“Sayın Bay Rock Yıldızı”nı tabii ki sevdiğim bir rock
yıldızının kitabı olarak okumaya başladım ama onda ilginç, okunaklı bir roman
buldum. Teoman’ı yazdıklarını okuyacağım yazarlar listesine aldım. Kaleme
almakta olduğu “1994 Berbat Bir Yıldı”yı da merakla bekleyeceğim. (16.06.2024)
Yorumlar