“Kürşad Oğuz kimdir?” diye yapay zekaya sorarsanız “Gazeteci-yazar, genel yayın yönetmeni” cevabını alıyorsunuz. Şimdilerde Halk TV ekranlarında görüyoruz kendisini. İzleyiciler onu yaptığı birbirinden ilginç röportajlarla da tanıyor. Konularında uzman, dünyaca meşhur adlarla konuşup Türkiye’nin bugünkü halini anlamamıza büyük katkıda bulunuyor. Yazılarını okuyanlar ise daha farklı bir portreyle karşılaşır. Kitap sevgisi, edebiyat ilgisi açık olarak anlaşılır.
1990’ların başında tanıştığımızda genç bir gazeteci
olarak entelektüel donanımı dikkati çekiyordu Kürşad’ın. Kitaplar ve edebiyat
ise ortak tutkularımız olarak sohbetlerimizin en önemli konusuydu. Aktüel
Dergisi’nde şair ve yazanlarla yaptığı söyleşiler ses getirirdi. Akşam Gazetesi’nde
çalışmaya başladığında ilk yaptığı iş Akşam Kitap Eki’ni çıkarmak oldu. Onu Vatan
Kitap Yayın Yönetmenliğinde de gördük. Görevleri siyasetle daha çok
ilgilenmesini gerektirse de edebiyatı, kitapları hiç ihmal etmedi. Habertürk’te
yayınlanan yazılarında da sık sık edebiyattan, kitaplardan söz ederdi.
İlk kitabı Cüneyt Ülsever’le bir nehir söyleşi “Türkiye’ye ne olacak?” (2009, Hayy Kitap), ikinci kitabı “Gündüz Feneri - Gündüz Vassaf'la Nehir Söyleşi” (Alfa yay.) 2011’de yayınlanmış. Yeni kitabı “Kaçak Yazarlar” (Kırmızı Kedi yay.), ise yazar portrelerinden oluşuyor. J.D. Salinger’dan Patricia Highsmith’e, Ernest Hemingway’den Boris Vian’a, Colette’ten Iris Murdoch’a, Stefan Zweig’dan Jorge Luis Borges’e, Mark Twain’den Jack London’a yirmi iki yazarı ele almış. Hepsi de dünya edebiyatının büyük yazarları. Bu nitelikleri bile haklarında yazmaya yeterdi. Ama Kürşad Oğuz onlara farklı bir bakış açısıyla yaklaşmış. “Kendi sonunu yazanlar, kurgulayanlar”ın izini sürmüş, hayat öykülerinin, eserlerinin bilinmedik ayrıntılarına dalmış. Bir başka deyişle yazarak dünyadan kaçan yazarları araştırmış.
“Kaçak Yazarlar” adının diğer göndermesi de bir zamanların
efsane dergisi “Kaçak Yayın”a. Kürşad Oğuz bu yazıları yazmaya 2003’te Kaçak
Yayın’da başlamıştı. Yirmi yıl sonra kitaplaştırırken yeniden elden ve gözden
geçirmiş. Kürşad Oğuz’un yazdığı portreler kısa gibi görünseler de okumaya
başladığınızda yoğun bir emek ve araştırma ürünü olduklarını görüyorsunuz.
Bir kaçış yöntemi olarak edebiyata sığınmak, yazarak
dertlerden, dünyanın sorunlarından kurtulmaya çalışmak işin bir yönü. Peki
kaçıyorum diye düşünürken nereye varıyorlar? Sorgulamalara, hesaplaşmalara… Sadece
kendi dertleri değil, bireysel ve toplumsal olarak yaşadıklarımız eserlerine
yansıyor. Kürşad Oğuz’un dediği gibi “dünyayla, toplumla, kendiyle derdi olan;
mutlak bir kaygıya sahip insanlar” bu yazarlar.
Kürşad Oğuz kitabın giriş yazısına “Attilâ İlhan’ın
ölümünden birkaç yıl önce bir söyleşimizde yaptığı tespit aklımdan çıkmaz: “Bir
yazar ilk kitabında kendi hayatını yazıyorsa, ona yazar denmez, okumayın”
diyerek başlamış. “Yazarın hayatı esere ne kadar dahil?” sorusu her zaman
tartışma konusu olmuştur. Aynı soru büyük usta Attilâ İlhan’a da sorulabilir,
ilk şiirlerinde, ilk romanlarında kendi hayatından ne kadar uzak durabilmiş,
sorgulanabilirdi. Örneğin “Zenciler Birbirine Benzemez”de Attilâ İlhan’ın Paris
yılları, orada yaşadıkları, gözlemleri ne kadar etkilidir? Üstad bu soruya “çok
etkilidir” diye cevap veriyor zamanında. Bence bir edebiyat eserini kaleme
alırken yaşadıklarınızdan, gözlediklerinizden uzak durmanız pek kolay değil. Siz
istemeseniz de çok farklı zamanlardan, yaşamlardan söz etseniz de yaşadıklarınız
eserlere sızıyor. Sanırım Attilâ İlhan’ın eleştirdiği sadece kendi yaşam
öyküsüne dayanan eserler kaleme almak. Bir çeşit biyografi yazmak. “Hayatım
roman” diye düşünüp elinize kalemi alırsanız ortaya çıkan şey çoklukla edebiyat
eseri olmuyor.
Kürşad Oğuz’un kaleme aldığı portreleri okurken yaşam
öykülerinin eserler üzerinde ne kadar belirleyici olduğunu fark ediyor insan. O
hayatları yaşamasalardı o eserleri yazabilirler miydi? Bence yazamazlardı.
Diğer yanda da insan olarak “kötü” bir yazarın “iyi”
eserler yazıp yazamayacağı tartışması var. Kürşad Oğuz, Alberto Manguel’in bir
sözünü alıntılamış; “Eğer ahlaksız, düpedüz kötü, katlanılmaz yazarları göz
ardı edecek olsak, iyi edebiyatın dörtte üçünü çöpe atmak zorunda kalırız.”
Bir eseri estetik nitelikleriyle mi tartışacağız, yoksa
yazarının yaşam öyküsünü inceleyip ne kadar “iyi” bir insan olduğuna bakarak
mı? Günümüzde yazarın yaşam öyküsüne bakmak eğilimi gittikçe artıyor. Ahlak,
estetikten önce geliyor. Kürşad Oğuz’un dediği gibi “Ama ne yapalım, iyi
edebiyatın kıstası da bu değil.” İyi,
büyük eserler veren yazarlar her zaman iyi insanlar olmamış. Hatta çoğu zaman
olamamış. “Kaçak Yazarlar”daki portreleri okuduğunuzda bu sonuç daha da net
ortaya çıkıyor. (03.11.2024)
Yorumlar